Vua Trump đấu với thị trường trái phiếu.

 Trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hứa rằng dự luật thuế và chi tiêu "lớn, đẹp" của ông sẽ thúc đẩy tăng trưởng và việc cắt giảm thuế sẽ tự thanh toán, lịch sử cung cấp rất ít sự ủng hộ cho những tuyên bố như vậy. Không có hứng thú với kỷ luật tài chính, thì câu hỏi không phải là liệu có sự tính toán hay không, mà là nó sẽ diễn ra dưới hình thức nào.

Tác giả Kenneth Rogoff....02 Tháng Sáu, 2025.... The Project Syndicated.

SAN FRANCISCO – Vào thời Trung cổ, thường là những tên hề ở triều đình mới dám nói những sự thật khó chịu với nhà vua. Trong triều đình của Tổng thống Mỹ và quốc vương đầy tham vọng Donald Trump, vai trò đó thuộc về thị trường trái phiếu.

Khi dự luật thuế và chi tiêu "lớn, đẹp" của Trump đang được Quốc hội thông qua, rõ ràng là nó sẽ không làm gì để kềm chế thâm hụt tài khóa ở mức 6,4% GDP, được ghi nhận dưới thời người tiền nhiệm Joe Biden, vào năm 2024. Ngược lại, ngân sách của Trump có thể báo trước thâm hụt tổng cộng 7% GDP trở lên trong phần còn lại ở nhiệm kỳ của ông - trừ những cú sốc lớn như đại dịch, khủng hoảng tài chính hoặc chiến tranh, bất kỳ cú sốc nào trong số đó đều có thể đẩy thâm hụt lên cao hơn nữa.

Các nhà đầu tư quốc tế từ lâu đã có một sự thèm khát dường như vô độ đối với trái phiếu kho bạc Mỹ, được nhiều người coi là nơi trú ẩn an toàn cuối cùng. Nhưng với nợ của chính phủ liên bang ở mức 122% GDP - và một phần lớn trong số đó sẽ được chuyển sang những tháng tới ( để tự đánh lừa nợ ít lui.../T HSa) - sự thèm muốn đó có thể không kéo dài lâu hơn. Lợi suất trái phiếu Mỹ kỳ hạn 30 năm đang dao động quanh mức 5% và lãi suất kỳ hạn 10 năm là khoảng 4,5%, cả hai đều tăng khoảng hai điểm phần trăm so với một thập kỷ trước. Do đó, các khoản thanh toán cho lãi suất của các khoản nợ hiện tại đang tăng vọt và đã vượt qua chi tiêu quốc phòng.

Bây giờ, rõ ràng là những người coi nợ như một bữa trưa miễn phí với ít, hoặc không có hậu quả đối với tăng trưởng dài hạn đang phớt lờ thực tế kinh tế căn bản. Như tôi đã lập luận từ lâu, bình thường hóa lãi suất là không thể tránh khỏi. Không ai nên cho rằng lãi suất cực thấp sẽ kéo dài vô thời hạn, chứ đừng nói đến việc đặt cược tương lai kinh tế của đất nước dựa trên giả định đó.

Thực tế này cuối cùng đã thấm nhuần ngay cả trong số những người phủ nhận nợ cuồng tín nhất. Vậy tại sao Trump, người – ít nhất là trong nhiệm kỳ đầu của ông – nói chung là một người thực dụng về kinh tế, sẵn sàng thay đổi hướng đi khi các chính sách của ông không mang lại kết quả, lại không nhận ra điều đó?

Câu trả lời là Trump cũng là một người theo chủ nghĩa hiện thực chính trị. Ông hiểu rằng công chúng Mỹ đơn giản là không sẵn sàng chấp nhận bất cứ điều gì giống như "thắt lưng buộc bụng" - thuật ngữ mà những người cấp tiến xử dụng bất cứ khi nào có ai đó cho rằng có thể có sự đánh đổi giữa lợi ích ngắn hạn của biện pháp kích thích được tài trợ bởi nợ và chi phí dài hạn của nó.

Trump và các trợ lý của ông lập luận rằng "dự luật lớn, đẹp" của ông sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo ra đủ doanh thu để bù đắp cho việc cắt giảm thuế sâu rộng. Nhưng lịch sử cung cấp rất ít hỗ trợ cho những tuyên bố như vậy. Trong khi cả hai đợt chi tiêu nhiều do đảng Dân chủ lãnh đạo và cắt giảm thuế do đảng Cộng hòa hậu thuẫn, đã thúc đẩy sự gia tăng nợ của Mỹ trong hai thập kỷ qua, việc giảm thuế đã chiếm phần lớn trong sự gia tăng số nợ. Hơn nữa, quan điểm cho rằng việc cắt giảm thuế đã bị mất uy tín vào những năm 1980, khi việc cắt giảm thuế của Tổng thống Ronald Reagan dẫn đến thâm hụt tăng vọt thay vì tăng trưởng có thể tồn tại và phát triển mà không cần nguồn hỗ trợ từ bên ngoài..

Liệu nợ nần gia tăng của Mỹ cuối cùng có sẽ gây ra một cuộc khủng hoảng toàn diện? Có lẽ, nhưng có nhiều khả năng hơn là lãi suất dài hạn tiếp tục tăng cao. Trump sẽ không khắc phục vấn đề bằng cách gây áp lực buộc Fed cắt giảm lãi suất ngắn hạn. Trừ khi nền kinh tế rơi vào suy thoái, Fed có rất ít dư địa để cắt giảm lãi suất mà không gây ra lạm phát - và lạm phát cao hơn sẽ chỉ đẩy nhanh sự gia tăng lãi suất dài hạn.

Lãi suất thực tế tăng được thúc đẩy bởi nợ toàn cầu tăng lên, bất ổn địa chính trị, chi tiêu quân sự ngày càng tăng, thương mại đa phương bị rạn nứt, nhu cầu năng lượng phục vụ cho AI, và chính sách tài khóa dân túy. Mặc dù các lực lượng đối kháng như bất bình đẳng và nhân khẩu học có thể gây áp lực giảm lãi suất, nhưng chúng không có khả năng bù đắp sớm cho các yếu tố cấu trúc và chính trị này. Dự kiến lạm phát cũng chắc chắn sẽ tăng lên nếu các chính phủ dường như không thể hoặc không sẵn sàng kiểm soát nợ.

Một yếu tố khác có thể thúc đẩy lãi suất, đặc biệt là ở Hoa Kỳ, là động thái đóng cửa nền kinh tế trong nước của Trump. Xét cho cùng, thâm hụt thương mại dai dẳng thường được bù đắp bằng dòng vốn nước ngoài giúp tài trợ cho chúng. Nhưng nếu dòng vốn đó giảm, lãi suất sẽ tăng cao hơn nữa.

Chắc chắn, đây không chỉ là về Trump. Lãi suất đã tăng mạnh trong nhiệm kỳ của Biden. Nếu đảng Dân chủ giành được chức tổng thống và cả hai viện của Quốc hội vào năm 2024, triển vọng tài chính của Mỹ có lẽ cũng sẽ ảm đạm không kém. Cho đến khi một cuộc khủng hoảng xảy ra, có rất ít ý chí chính trị để hành động, và bất kỳ nhà lãnh đạo nào cố gắng theo đuổi củng cố tài khóa đều có nguy cơ bị mất chức.

Nhưng một cuộc khủng hoảng như vậy có thể diễn ra dưới hình thức nào? Như tôi đã giải thích trong cuốn sách gần đây của tôi "Đồng đô la của chúng ta, vấn đề rắc rối của các bạn", câu trả lời phụ thuộc vào bản chất của cú sốc gây ra nó, và cách chính phủ phản ứng. Liệu Trump có dùng đến biện pháp đàn áp tài chính kềm hãm tăng trưởng, như Nhật Bản – và ở mức độ thấp hơn là Châu Âu – đã làm hay không? Hay một đợt lạm phát khác có khả năng xảy ra hơn? Dù thế nào đi nữa, các nhà đầu tư trái phiếu đang gióng lên hồi chuông cảnh báo: khoản nợ “lớn, đẹp” của Trump cuối cùng sẽ gây hại cho cả nền kinh tế Hoa Kỳ và đồng đô la. Mặc dù có thể khó chịu, nhưng đây là sự thật mà ông không thể bỏ qua.

------------------------

_ Tác giả Kenneth Rogoff, là cựu kinh tế gia trưởng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, là Giáo sư Kinh tế và Chính sách Công tại Đại học Harvard và là người nhận Giải thưởng Kinh tế Tài chính của Deutsche Bank năm 2011. 

_ Trần HSa lược dịch từ The Project Syndicated.... 03/6/2025.