Thời gian của Tập Cận Bình đã hết chưa?
Minh họa của Morten Morland
Tác giả Francis Pike.....12 Tháng Sáu 2025. ... The Spectator.
Những câu chuyện về cha của Tập Cận Bình, Tập Trọng Huân, đang bùng nổ trên mạng xã hội. Ông ấy qua đời vào năm 2002, vậy tại sao bây giờ lại quan tâm đến ông ấy ? Sự thật kỳ lạ là Tập Trọng Huân đang được nói đến ở phương Tây vì ông ấy không được nói đến ở Trung Quốc. Bỏ sót là cách sai lầm để người ta tìm hiểu về những gì thực sự đang diễn ra trong thế giới chính trị mờ ám của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Những người theo dõi Trung Quốc sống trên những cuộc cải cọ.
Tập Trọng Huân là một miếng pho mát to lớn theo đúng nghĩa của ông ta. Sinh ra ở tỉnh Thiểm Tây phía tây bắc, ông là thành viên ban đầu của liên đoàn thanh niên của ĐCSTQ. Sau khi gặp Mao Trạch Đông vào cuối cuộc Trường chinh, kết thúc ở tỉnh quê hương của mình, Tập Trọng Huân nhanh chóng thăng tiến qua hàng ngũ đảng. Sau khi thành công trong chức thống đốc tỉnh Quảng Đông, nơi ông thành lập một trong những "Đặc khu kinh tế" đầu tiên của Đặng Tiểu Bình, Tập Trọng Huân được thăng chức Bộ Chính trị vào năm 1982. Cáo phó chính thức của ông mô tả ông ta là "một nhà cách mạng vô sản xuất sắc", là "một trong những người sáng lập và là lãnh đạo chính của các khu căn cứ cách mạng ở khu vực biên giới Sơn Tây-Cam Túc".
Nói tóm lại, Tập Trọng Huân là một anh hùng trong buổi ban sơ và là 'con thú lớn' của ĐCSTQ. Ông đã truyền "gen đỏ" của mình cho Tập Cận Bình, người đứng đầu giữa các "thái tử đảng", đã thống trị chính trị Trung Quốc trong thập kỷ qua. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi tại lễ khánh thành gần đây của Nhà tưởng niệm Cách mạng ở Thiểm Tây, người ta đã lên kế hoạch đặt tên nó theo tên của Tập Trọng Huân. Nhưng điều đó đã không xảy ra. Vào phút cuối, trong một buổi lễ khiêm tốn, tên của ông Tập Trọng Huân không chỉ bị xóa khỏi danh hiệu mà còn bị bỏ hoàn toàn khỏi đài tưởng niệm.
Một câu chuyện kỳ lạ tương tự gắn liền với bộ phim truyền hình dài 40 tập 'Time in the Northwest', kể về câu chuyện cuộc đời của Tập Trọng Huân. Bộ phim ca ngợi gia đình Chủ tịch Tập Cận Bình một cách trắng trợn này, dự kiến phát sóng vào khung giờ vàng trên CCTV, đài truyền hình nhà nước chính thức của Trung Quốc, đã bị hủy phát sóng sau hai tập.
Có phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên khi việc xóa bỏ tên Tập Trọng Huân đã được đưa ra ánh sáng đồng thời với việc bản thân Tập Cận Bình dường như biến mất khỏi tầm nhìn của công chúng trong hai tuần cuối cùng của tháng Năm? Các tổ chức Trung Quốc luôn cảnh giác với những thay đổi trong gió chính trị - không thua gì phương tiện truyền thông nhà nước. Gần đây, các nhà quan sát Trung Quốc đã phát hiện ra những thay đổi tinh tế. Tập Cận Bình, thường xuất hiện trên mọi trang nhất của Nhật báo Quân đội Giải phóng Nhân dân, ít nổi bật hơn nhiều. Shen Ming-Shih, giám đốc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh ở Đài Loan, đã quan sát thấy "sự sụt giảm đáng kể trong các tài liệu tham khảo chính thức về Tập Cận Bình".
Trong quá khứ, Tập Cận Bình đã được mô tả là "cốt lõi vĩnh cửu của đảng". Gần đây nhất là vào tháng 12, Nhật báo Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã viết rằng các quyết định nên "dựa trên một tiếng nói duy nhất có thẩm quyền". Bây giờ nó ca ngợi những đức tính của 'lãnh đạo tập thể'. Ngoài ra, Shen đã chỉ ra rằng các học giả tại Đại học Bắc Kinh và Đại học Công nghệ Nam Trung Quốc đã không bị trừng phạt vì viết các bài luận chỉ trích các chính sách của ông Tập.
Đáng chú ý, Hồ Cẩm Đào, người tiền nhiệm của Tập Cận Bình và thuộc phe đối thủ, người mà trước báo chí thế giới, đã bị các vệ sĩ của Tập Cận Bình xử lý một cách nhục nhã khi đưa Hồ ra khỏi Đại hội toàn quốc lần thứ 20 của ĐCSTQ vào tháng 10 năm 2022, dường như đang trở lại. Vào ngày 19 tháng 5, Nhân dân Nhật báo và Tân Hoa Xã đều đăng các bài báo xử dụng các câu cửa miệng của Hồ Cẩm Đào đề cập đến "việc ra quyết định khoa học, dân chủ và dựa trên luật pháp". Ôn Gia Bảo, cựu thủ tướng Trung Quốc được cho là nhà tỷ phú, là một người lớn tuổi khác được cho là đang trong quá trình điều động.
Vào tháng Năm, cuộc họp bộ chính trị hàng tháng thông thường đã không diễn ra. Hơn nữa, ông Tập đã không có mặt tại các cuộc họp cấp cao của Quân ủy Trung ương (CMC) mà ông là chủ tịch. Vị trí của ông đã được thay thế bởi Tướng Trương, người không phải là thành viên của phe Tập Cận Bình. Chức vụ chủ tịch Quân ủy Trung ương là trung tâm quyền lực của Tổng Bí thư ĐCSTQ.
Sự không chắc chắn về hướng đi của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã góp phần vào những tin đồn về sự thay đổi trong giới lãnh đạo Trung Quốc. Hà Vệ Đông, phó chủ tịch Quân ủy Trung ương và là thành viên trong phe Phúc Kiến của Tập Cận Bình, đột ngột bị bắt vào tháng Tư. Ông Tập là thống đốc tỉnh Phúc Kiến vào cuối những năm 1990. Vào tháng 11 năm ngoái, một nhóm khác trong nhóm Phúc Kiến của Tập Cận Bình, Đô đốc Miêu Hoa, người đứng đầu Ban Công tác Chính trị của Quân ủy Trung ương, đã bị điều tra vì "vi phạm kỷ luật nghiêm trọng" - một cách nói thông thường mới về tham nhũng. Ngày 30 tháng 4, ông bị sa thải. Các tướng lĩnh khác của Tập Cận Bình được cho là đã bị cách chức.
Trong lĩnh vực quản lý kinh tế cũng có những dấu hiệu bất bình. Người ta thừa nhận rộng rãi rằng cách xử lý đàn áp của Tập Cận Bình đối với đại dịch Covid là thảm họa. Cuối cùng, chính sự phản đối của công chúng đã buộc ông ta phải chấm dứt lệnh phong tỏa. Theo tiêu chuẩn của Trung Quốc, sự phục hồi sau Covid là xanh xao thiếu máu. Một vụ sụp đổ bất động sản đã phá hủy niềm tin của người tiêu dùng và cũng khiến chính quyền tỉnh phải chịu mức nợ không bền vững. Tỷ lệ thất nghiệp của sinh viên tốt nghiệp đã tăng mạnh. Nhiều người đang chạy trốn sang phương Tây để tìm việc làm.
Cảm giác khó chịu đã phủ bóng lên thế hệ trẻ của Trung Quốc. Như một nhà bất đồng chính kiến Trung Quốc di cư gần đây, người cũng giống như bạn của cô, coi thường Tập như là "trưởng làng", tâm sự với tôi: "Tôi nhận ra rằng tôi may mắn được sống trong thời kỳ hoàng kim của tự do và thịnh vượng. Bây giờ nó đã kết thúc.'
Một dấu hiệu cho thấy quyền lực của Tập Cận Bình đang suy giảm là sự sáo rỗng ngày càng tăng của các chức vụ kinh tế mà ông ta nắm giữ. Ủy ban Tài chính và Kinh tế Trung ương, mà ông chủ trì, chỉ họp lẻ tẻ.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), dòng vốn đóng góp chính vào sự tăng trưởng kinh tế bùng nổ của Trung Quốc sau khi Đặng Tiểu Bình tự do hóa nền kinh tế vào những năm 1980, đã sụp đổ. Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Bắc Kinh báo cáo rằng FDI năm 2023 là mức thấp nhất trong 30 năm. Không thể tránh khỏi một tỷ lệ lớn trách nhiệm về tình trạng tháo chạy vốn đang được đổ cho cách tiếp cận ngoại giao "chiến lang" của Tập Cận Bình, bản thân nó là sự từ bỏ cách tiếp cận "nhẹ nhàng, nhẹ nhàng" của Đặng Tiểu Bình đối với việc mở rộng quyền lực toàn cầu của Trung Quốc.
Ai đã hành động chống lại Tập Cận Bình? Ngoài các thành phần trong quân đội, những người được cho là phản đối hành động quân sự chống lại Đài Loan, các "thái tử đảng", nhiều người trong số họ hiện đang sống ở nước ngoài với hàng tỷ đô la mà gia đình họ đã cất giữ một cách an toàn, được cho là đang âm mưu chống lại Chủ tịch. Quan trọng nhất, các trưởng lão trong đảng vỡ mộng bởi một nhà lãnh đạo đã nắm giữ quyền lực độc tài nhưng được coi là đã thất bại. Ở Trung Quốc, những người lớn tuổi hành động như một Tòa án Công lý không chính thức, kiểm soát quyền lực cực đoan của hành pháp.
Willy Wo-Lap Lam, một học giả ở Hồng Kông, đã kết luận rằng "khả năng định hình chính sách trong lĩnh vực tài chính, đối ngoại và các lĩnh vực khác của Tập Cận Bình đã bị cắt giảm". Ông Lam suy đoán rằng "Tập Cận Bình có thể bị đuổi khỏi văn phòng trong năm nay". Tương tự, Cai Shenkun, một người theo dõi Trung Quốc lâu năm, đã báo cáo rằng các nhà lãnh đạo ĐCSTQ đã quyết định rằng Tập phải từ chức: "Gần như chắc chắn rằng một thỏa thuận sẽ được thực hiện để cho phép Tập và nhóm thân cận của ông rút lui khỏi sân khấu chính trị một cách êm thấm. Một khi ban lãnh đạo mới tiếp quản, một cách tiếp cận mới đối với quản trị sẽ theo sau."
Tương tự, Yao Cheng, một cựu sĩ quan trong hải quân TQ, người đã đào ngũ và chạy trốn sang Mỹ vào năm 2016, đã suy đoán rằng Tập Cận Bình sẽ giữ lại "danh hiệu nghi lễ là Chủ tịch Trung Quốc, trước khi nghỉ hưu hoàn toàn tại Đại hội toàn quốc lần thứ 21 [vào năm 2027]".
Sự vắng bóng hai tuần của Tập Cận Bình vào tháng 5 dường như ủng hộ giả thuyết rằng ông đã bị loại bỏ. Vì vậy, sự xuất hiện trở lại của ông vào ngày 4 tháng 6 khi ông gặp nhà lãnh đạo Belarus Alexander Lukashenko có làm dập tắt những tin đồn về sự sụp đổ chính trị của ông hay không? Hoàn toàn ngược lại. Cuộc họp, được tổ chức bất thường tại nhà của Tập Cận Bình, một cách kỳ lạ và không có các giao thức bình thường. Báo cáo bị trì hoãn và ngắn gọn, và không có bất kỳ trích dẫn nào từ Chủ tịch. Các bức ảnh báo chí được đưa ra từ truyền thông Belarus như thể các phóng viên và nhiếp ảnh gia Trung Quốc không được phép có mặt.
Nếu những tin đồn về ông Tập Cận Bình là sự thật, tại sao lại trì hoãn và mưu mô? Câu trả lời có thể nằm ở thực tế là không có người kế nhiệm rõ ràng. Không có gì ngạc nhiên ở đây, vì trong suốt 12 năm cầm quyền, Tập Cận Bình đã đưa phe của mình vào hầu hết các vị trí cấp cao. Zhang Lei, một YouTuber có mối quan hệ tốt, có trụ sở tại Hoa Kỳ, đã suy đoán rằng các trưởng lão của ĐCSTQ đang tìm kiếm người kế nhiệm. Các nguồn tin của bà cho thấy Uông Dương, một thành viên tự do, 'không phải thái tử' của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị ĐCSTQ từ năm 2017 đến năm 2022, đã được thăm dò.
Sự sụp đổ của Tập Cận Bình đã được dự đoán trước đây và không thể chắc chắn rằng các làn sóng tin đồn gần đây là chính xác. Ngay cả khi chúng là sự thật, vẫn có khả năng Tập Cận Bình có thể tổ chức một cuộc trở lại và khiến kẻ thù phải bỏ chạy. Tuy nhiên, với những vấn đề nghiêm trọng mà Trung Quốc phải đối mặt và màn trình diễn thờ ơ của nhà lãnh đạo nước này, có vẻ khá hợp lý rằng các lực lượng trong ĐCSTQ đã quá đủ đối với Tập Cận Bình độc tài, người chỉ hai năm trước, tuyên bố ý định cai trị cho đến năm 2032. Nếu Tập Cận Bình sụp đổ, hoặc thực sự đã sụp đổ, hậu quả đối với quan hệ Đài Loan và Mỹ-Trung có thể rất kịch tính - và có thể có lợi cho cả hai.
------------
_ Tác giả Francis Pike là một nhà sử học và là tác giả của "Chiến tranh của Hirohito, Chiến tranh Thái Bình Dương 1941-1945 và Đế chế trong chiến tranh: Lịch sử ngắn của châu Á hiện đại kể từ Thế chiến II".
_ Trần HSa lược dịch từ The Spectator.... 12/6/2025.
