Cuộc đấu giá trái phiếu cho thấy kế hoạch kinh tế của Trump rất yếu và lỏng lẻo, có thể sớm sụp đổ.

 

Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc phát biểu trong một cuộc họp báo

Tác giả Imran Khalid ....  31/05/25 .... The Hill.

Cảnh tượng ở những hình ảnh thường thay thế cho thực chất của vân đề, và không nơi nào mà điều này rõ ràng hơn trong những chấn động mới nhất làm rung chuyển Phố Wall.

Vào ngày 21 tháng 5, một cuộc đấu giá trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 20 năm đã diễn ra một cách mờ nhạt, mang lại điều mà chỉ có thể được mô tả là một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm trứ danh đối với sự quản lý kinh tế của Washington. Những con số này rõ ràng và mang tính biểu tượng: tỷ lệ giá thầu/giá chào bán là 2,46 và lợi suất là 5,047% - cao nhất trong 5 năm.

Thị trường phản ứng như họ thường làm với tin xấu ở cốt lõi của Đồi Capitol: cổ phiếu giảm, lợi suất trái phiếu tăng vọt và đồng đô la thoái lui. Giờ đây, với việc Moody's hạ xếp hạng tín dụng của Mỹ gần đây, những lo ngại về sự bất ổn tài chính đã trở nên sâu sắc, củng cố sự hoài nghi của các nhà đầu tư về tính bền vững trong cách tiếp cận của Washington. Người ta gần như có thể nghe thấy tiếng lầm bầm của một nền kinh tế toàn cầu đang ngày càng mệt mỏi khi phải bảo lãnh cho những ảo tưởng của Tổng thống Trump.

Trung tâm của tình trạng bất ổn tài chính này là một nghịch lý mà đã xác định chính sách kinh tế gần đây của Hoa Kỳ: niềm tin dựa trên ảo tưởng rằng người ta có thể cắt giảm thuế, tăng chi tiêu và bằng cách nào đó tránh được những hậu quả của toán học. Đề nghị mới nhất từ đảng Cộng hòa tại Hạ viện - một gói thuế và chi tiêu mở rộng phù hợp với tham vọng hậu tổng thống của Donald Trump - minh họa ảo tưởng đó với đầy đủ màu sắc.

Được quảng cáo như một liều thuốc bổ để trẻ hóa kinh tế, dự luật được dự đoán sẽ bổ sung thêm 3,8 nghìn tỷ đô la vào nợ quốc gia trong thập kỷ tới. Không có gì ngạc nhiên khi các nhà đầu tư đang bắt đầu đặt câu hỏi liệu Washington có ý định nào - chứ đừng nói đến một kế hoạch - để đảo ngược lưu lượng tiền tệ tài khóa hay không. Mối lo ngại này đã được phóng đại khi lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm tăng lên 5,15% trong ngày vào hôm 22/5 trước khi ổn định ở mức 5,05%, làm nổi bật niềm tin suy yếu vào quỹ đạo nợ của Mỹ.

Tuy nhiên, câu chuyện này không phải là mới cũng không phải là duy nhất của Mỹ. Nhật Bản, một gã khổng lồ công nghiệp khác bị đè nặng bởi sự suy thoái nhân khẩu học và nhiều thập kỷ tăng trưởng nhạt nhẽo, đã tổ chức cuộc đấu giá trái phiếu kỳ hạn 20 năm của riêng họ chỉ một ngày trước đó. Nó đã ghi nhận nhu cầu yếu nhất kể từ năm 2012. Lợi nhuận tăng vọt lên mức chưa từng thấy kể từ đầu thiên niên kỷ. Ở cả Washington lẫn Tokyo, thị trường trái phiếu đang phản ánh một tấm gương không mấy tốt đẹp: sự vô kỷ luật tài chính, từng có thể chấp nhận được và thậm chí là thời thượng, đang mất đi dấu ấn thị trường của nó.

Rõ ràng, cổ phần là toàn cầu. Trong nhiều thập kỷ, Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã đại diện cho nền tài chính vững chắc — nền tảng vững chắc trong thời kỳ hỗn loạn. Vị thế của đồng đô la như một đồng tiền dự trữ của thế giới đã được củng cố không chỉ bởi quy mô của nền kinh tế Mỹ mà còn bởi giả định về sự ổn định, khả năng dự đoán và sự trưởng thành của thể chế. Cả ba lãnh vực đó hiện đang bị nghi ngờ.

Cuộc đấu giá trái phiếu dài hạn (tức số tiền nợ), một công cụ tài chính từng được các nhà đầu tư toàn cầu coi gần như là thiêng liêng, báo hiệu một điều sâu xa hơn: sự xói mòn niềm tin không chỉ vào quản lý tài chính mà còn vào sự gắn kết chính trị của Hoa Kỳ.

Sự cám dỗ ở giới tài chính ưu tú, và ngày càng tăng trong các ngân hàng trung ương, là một lần nữa vươn tới sự giảm nhẹ của việc nới lỏng định lượng - thuốc gây mê cho thị trường, nếu không muốn nói là một phương pháp chữa trị căn bản cho căn bệnh tiềm ẩn. Cục Dự trữ Liên bang thực sự có thể mở rộng bảng cân đối kế toán của mình trong những tháng tới, nhưng các biện pháp như vậy tương đương với các loại thuốc giảm đau được kê đơn cho bệnh suy nội tạng.

Chúng có thể che giấu các triệu chứng, nhưng chúng không giúp thuyên giảm cơn bệnh. Tệ hơn nữa, chúng có nguy cơ củng cố một chu kỳ mà trong đó sự vô trách nhiệm về tài chính không chỉ được dung thứ mà còn được khuyến khích, với giả định rằng ngân hàng trung ương sẽ luôn đi giải cứu.

Rủi ro đạo đức này không trừu tượng. Nó làm suy yếu chính nền tảng trách nhiệm giải trình của dân chủ. 

Còn động lực nào để các nhà lập pháp đưa ra những quyết định không được lòng dân — về cải cách quyền lợi, công bằng thuế hoặc chi tiêu quốc phòng — nếu hậu quả của việc không hành động bị hoãn lại vô thời hạn? Theo nghĩa này, vở kịch hiện tại trên Phố Wall là triệu chứng của một căn bệnh rộng lớn hơn: sự tách rời giữa việc ra quyết định kinh tế với lòng dũng cảm chính trị.

Tuy nhiên, Tòa Bạch Ốc  vẫn dị ứng với sự tự vấn. Bản năng là hướng ngoại, cố tìm nguyên nhân gây ra sự hỗn loạn ở nội bộ từ những kẻ xấu xa nước ngoài — Trung Quốc, Nga, Iran — trong khi cố tình lờ đi cấu trúc không bền vững ở trong nước. Nếu thị trường trái phiếu phát ra một tín hiệu gì đó, thì đó là biên độ sai số đang thu hẹp lại. Các nhà đầu tư không phải là những người theo chủ nghĩa duy tâm. Họ không buôn bán những chất gây mê yêu nước. Họ muốn biết liệu đế chế có thể thanh toán cho các hóa đơn của họ hay không.

Và họ không được trấn an.

Điều này không chỉ đáng lo ngại đối với Phố Wall. Dù tốt hay xấu, nền kinh tế toàn cầu vẫn bị ràng buộc với sức khỏe của hệ thống tài chính Hoa Kỳ. Một đồng đô la mất ổn định hoặc một thị trường Kho bạc sụp đổ sẽ không chỉ làm giảm uy tín của Hoa Kỳ; nó có thể gây ra sự lây lan toàn cầu, những tác động của nó sẽ được cảm nhận từ Lagos đến Lahore, từ São Paulo đến Seoul. Các quân cờ domino có thể đổ chậm hơn so với năm 2008, nhưng chúng sẽ sụp đổ.

Tai ương trong thị trường trái phiếu của Nhật Bản càng nhấn mạnh sự mong manh mang tính toàn cầu này. Nhu cầu yếu đối với cuộc đấu giá trái phiếu kỳ hạn 20 năm phản ảnh những khó khăn của Washington, cho thấy các nhà đầu tư đang điều chỉnh lại nhu cầu nợ dài hạn của họ ở các nền kinh tế lớn. Sự xói mòn niềm tin đồng thời xảy ra trong  cả chính sách tài khóa của Mỹ lẫn Nhật Bản có thể báo trước sự bất ổn tài chính rộng lớn hơn trong tương lai.

  

Điều cần thiết không phải là một vòng trình diễn kịch nghệ tài chính khác, mà là một tính toán tỉnh táo. Hoa Kỳ phải đối mặt với những mâu thuẫn của chính mình - giữa luận điệu khoa trương và thực tế, giữa tiêu dùng và sản xuất, giữa tham vọng toàn cầu và sự suy tàn trong nước. Điều này có nghĩa là các quyết định thực sự có ý nghĩa : xem xét lại luật thuế để bảo đảm người giàu trả phần của họ, giảm chi tiêu quốc phòng lãng phí và đầu tư vào năng lực sản xuất chứ không phải là đầu cơ tài chính. Trên hết, điều đó có nghĩa là phải thừa nhận rằng đế chế rất tốn kém — và thường không đủ khả năng chi trả.

Như nhà kinh tế học Herbert Stein đã từng châm biếm với nét đặc trưng  rõ ràng, "Nếu một cái gì đó không thể tiếp tục mãi mãi, nó sẽ dừng lại." Quỹ đạo tài chính hiện tại của Hoa Kỳ không chỉ đơn thuần là không bền vững; nó thật vô lý. Câu hỏi thực sự duy nhất là liệu sự điều chỉnh sẽ có trật tự - hay thảm họa.

Chuông báo động đã vang lên, không chỉ trong dữ liệu kinh tế mà còn trong nhận thức toàn cầu về độ tin cậy của Mỹ. Đã quá muộn để đưa ra thêm quyết định, nhưng chưa quá muộn để sửa chửa - chưa. Nếu nền kinh tế hùng mạnh nhất thế giới không thể chứng minh sự tỉnh táo tài chính mang tính nền tảng, có thể không lâu nữa các đặc quyền của đế chế bắt đầu biến mất qua từng cuộc đấu giá trái phiếu kho bạc.

--------------------

_ Tác giả Imran Khalid là một bác sĩ và có bằng thạc sĩ về quan hệ quốc tế.

_ Trần HSa lược dịch từ The Hill .... 02/6/2025.