Hình ảnh vệ tinh đặt câu hỏi về tuyên bố các cơ sở hạt nhân của Iran đã bị phá hủy của ông Trump.

Nhiệm vụ  bảo đảm Iran không chế tạo vũ khí hạt nhân có thể trở nên khó khăn hơn.

 

Thiệt hại tại cơ sở hạt nhân Fordow vào ngày 22 tháng 6 sau các cuộc tấn công của Mỹ.Nguồn: Maxar

Tác giả Jonathan Tirone và Rachel Lavin ...Cập nhật vào ngày 23 tháng 6 năm 2025 . Bloomberg.

Tổng thống Donald Trump quyết định ra lệnh cho các lực lượng Mỹ tấn công ba cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran có thể đã phá hoại khả năng hạt nhân đã biết của Cộng hòa Hồi giáo, nhưng nó cũng tạo ra một thách thức mới để tìm ra những gì còn lại và ở đâu.

Ông Trump cho biết các địa điểm được củng cố nghiêm ngặt đã "bị xóa sổ hoàn toàn" vào cuối ngày thứ Bảy, nhưng phân tích độc lập vẫn chưa xác minh tuyên bố đó. Thay vì mang lại chiến thắng nhanh chóng, các cuộc tấn công đã làm phức tạp nhiệm vụ theo dõi uranium và  bảo đảm Iran không chế tạo vũ khí hạt nhân, theo ba người theo dõi chương trình hạt nhân của nước này.

Các giám sát viên của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế vẫn ở Iran và đang kiểm tra hơn một địa điểm trong một ngày, trước khi Israel bắt đầu chiến dịch ném bom vào ngày 13 tháng 6. Họ vẫn đang cố gắng đánh giá mức độ thiệt hại, và trong khi hành động quân sự có thể phá hủy các cơ sở đã được tuyên bố của Iran, nó cũng tạo động lực cho Iran đưa chương trình của nó vào lòng đất.

Ông Trump đã cử các máy bay tàng hình B-2 chở Massive Ordnance Penetrators, được gọi là bom phá boongke GBU-57, để cố gắng phá hủy các địa điểm làm giàu uranium dưới lòng đất của Iran ở Natanz và Fordow.

Fordow là địa điểm hạt nhân được bảo vệ nghiêm ngặt nhất của Iran.

Nguồn: Hình ảnh ©vệ tinh 2025 Maxar Technologies

Lưu ý: Hình ảnh tính đến ngày 22 tháng 6

Hình ảnh của Fordow  được chụp từ vệ tinh hôm Chủ nhật  và được  Maxar Technologies phân phối cho thấy các miệng hố mới, lối vào đường hầm và các lỗ trên đỉnh núi có thể bị sập .

Chúng cũng cho thấy rằng một tòa nhà lớn hỗ trợ trên địa điểm Fordow, mà các nhà điều hành có thể xử dụng để kiểm soát hệ thống thông gió cho các hội trường làm giàu uranium đặt ngầm dưới lòng đất, vẫn không bị hư hại. Không có phóng xạ nào từ địa điểm, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) báo cáo.

Những bức ảnh mới của Natanz cho thấy một miệng hố mới có đường kính khoảng 5,5 mét (18 feet). Maxar cho biết trong một tuyên bố rằng hố mới có thể nhìn thấy với bụi đất ngay trên một phần của cơ sở làm giàu ngầm. Hình ảnh không đưa ra bằng chứng thuyết phục rằng cuộc tấn công đã phá vỡ địa điểm ngầm, ở sâu 40 mét dưới lòng đất và được gia cố bằng lớp bê tông và thép dày 8 mét.

Tướng Không quân Mỹ Dan Caine nói trong một cuộc họp báo trước đó hôm Chủ nhật rằng việc đánh giá "thiệt hại sau cùng trong trận chiến sẽ mất một thời gian". Trong khi đó, các thanh sát viên của IAEA đã không thể xác minh vị trí của kho dự trữ uranium gần cấp bom của quốc gia vùng Vịnh Ba Tư này trong hơn một tuần. Các quan chức Iran thừa nhận đã phá vỡ niêm phong của IAEA và chuyển nó đến một địa điểm không được tiết lộ.

Một số cơ sở hạt nhân liên kết với nhau của Iran đã bị tấn công.

Nguồn: Viện Nghiên cứu Chiến tranh và Dự án Mối đe dọa Nghiêm trọng của AEI; Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế; Bloomberg Báo cáo mới

Đây là những bước chính liên quan đến chu trình nhiên liệu hạt nhân...

Thực vậy, Darya Dolzikova, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Royal United Services, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại London, cho biết, khả năng Hoa Kỳ tham chiến sẽ thuyết phục được Iran tăng cường hợp tác với IAEA là rất nhỏ.

Bà cho biết: “Kịch bản có khả năng xảy ra hơn là họ thuyết phục được Iran rằng hợp tác và minh bạch thì không hiệu quả và việc xây dựng các cơ sở sâu hơn và không công khai sẽ hợp lý hơn để tránh những mục tiêu tương tự trong tương lai”.

IAEA kêu gọi chấm dứt chiến sự để giải quyết tình hình. Hội đồng quản trị IAEA gồm 35 quốc gia sẽ triệu tập vào thứ Hai tại Vienna, Tổng giám đốc Rafael Mariano Grossi cho biết.

Trước khi Hoa Kỳ can thiệp, hình ảnh cho thấy lực lượng Israel chỉ đạt được thành công hạn chế sau bốn ngày bắt đầu đánh bom. Thiệt hại đối với cơ sở trung tâm ở Natanz, nằm cách Tehran 300 km (186 dặm) về phía nam, chủ yếu giới hạn ở các trạm biến áp và trạm chuyển mạch điện.

Mỹ tiến hành các cuộc không kích vào ba cơ sở hạt nhân của Iran

Mỹ cũng tham gia tấn công Trung tâm Nghiên cứu và Công nghệ Hạt nhân Isfahan, nằm cách Tehran 450 km về phía nam. Đó là sau khi IAEA đánh giá lại mức độ thiệt hại mà Israel đã gây ra cho cơ sở này. Dựa trên hình ảnh vệ tinh và thông tin liên lạc với các đối tác Iran, Isfahan dường như "bị hư hại nghiêm trọng", cơ quan  này của  IAEA viết vào cuối ngày thứ Bảy.

Hình ảnh hiện cho thấy thiệt hại mới là nghiêm trọng sau vụ ném bom của Mỹ, bao gồm cả một cụm lớn các tòa nhà công nghiệp được Bloomberg xác định vào tuần trước. IAEA đã báo cáo trước đó rằng việc phá hủy có thể dẫn đến "ô nhiễm phóng xạ và hóa học trong các cơ sở bị tấn công".

Nhiệm vụ chính của IAEA là tính toán mức độ gram uranium trên toàn thế giới và  bảo đảm nó không được xử dụng cho vũ khí hạt nhân. Vụ đánh bom mới nhất hiện làm phức tạp thêm việc theo dõi uranium của Iran, Tariq Rauf, cựu giám đốc chính sách xác minh hạt nhân của IAEA cho biết.

Bunker Buster Bombs Một quả bom GBU-57 tại Căn cứ Không quân Whiteman ở Missouri Nguồn: Không quân Hoa Kỳ

"Bây giờ sẽ rất khó để IAEA thiết lập một sự cân bằng vật chất cho gần 9.000 kg uranium làm giàu, đặc biệt là gần 410 kg uranium làm giàu mức 60%", ông nói.

Tuần trước, các thanh sát viên đã thừa nhận rằng họ đã mất dấu vị trí của kho dự trữ uranium làm giàu cao của Iran, vì các cuộc tấn công quân sự đang diễn ra của Israel đang ngăn cản các thanh sát viên thực hiện công việc của họ.

Kho vũ khí uranium đó - đủ để chế tạo 10 đầu đạn hạt nhân tại một địa điểm bí mật - đã được các thanh sát viên IAEA nhìn thấy tại Isfahan. Nhưng số vật liệu, có thể vừa với ít nhất 16 thùng chứa nhỏ, có thể đã được đưa ra khỏi địa điểm.

 Dozikova nói "Vẫn còn những câu hỏi về việc Iran có thể lưu trữ kho dự trữ uranium đã làm giàu của nó ở đâu. Chúng gần như chắc chắn sẽ được chuyển đến các địa điểm được bảo vệ an toàn và không được tiết lộ, tránh các cuộc tấn công tiềm năng của Israel hoặc Mỹ".

Tham vọng của Iran trong việc sản xuất nhiên liệu cần thiết cho các nhà máy điện hạt nhân và vũ khí hạt nhân liên quan đến cơ sở hạ tầng được củng cố nghiêm ngặt trên khắp đất nước với hàng ngàn nhà khoa học và kỹ sư làm việc tại hàng chục địa điểm.

Ngay cả khi các nhà phân tích quân sự chờ đợi nhiều hình ảnh hơn, trước khi xác định sự thành công ở sứ mệnh của ông Trump, các nhà phân tích bảo vệ hạt nhân đã đi đến kết luận rằng công việc của họ sắp trở nên khó khăn hơn đáng kể.

Nguồn: Bloomberg Lưu ý: Các đánh giá thiệt hại đầy đủ đang chờ xử lý đối với Fordow và Natanz kể từ 12:30 trưa BST, ngày 22 tháng 6

Bằng cách ném bom các địa điểm của Iran, Israel và Mỹ không chỉ làm gián đoạn kế toán của IAEA về kho dự trữ hạt nhân của Iran, mà còn làm suy giảm các công cụ mà các giám sát viên có thể xử dụng, Robert Kelley, người dẫn đầu các cuộc thanh sát Iraq và Libya với tư cách là giám đốc IAEA cho biết.

Điều đó bao gồm phương pháp pháp y được xử dụng để phát hiện sự chuyển hướng tiềm năng của uranium. "Bây giờ các địa điểm đã bị đánh bom và tất cả các loại vật liệu đã bị phân tán khắp mọi nơi, IAEA sẽ không bao giờ có thể xử dụng lại việc lấy mẫu môi trường được nữa", ông nói. "Các hạt của mọi mô tả đồng vị đều có chu kỳ bán rã vô hạn cho mục đích pháp y và sẽ không thể phân loại được nguồn gốc của chúng".

---------------------

_ Tác giả Jonathan Tirone và Rachel Lavin.

_ Trần HSa lược dịch từ Bloomberg... 23/6/2025.