Tòa án thương mại Mỹ nói thuế quan toàn cầu của Donald Trump là bất hợp pháp.

 Hội đồng thẩm phán nhận thấy tổng thống không có thẩm quyền đưa ra các khoản thuế bằng cách xử dụng luật mà ông trích dẫn.

Quyết định của Tòa án Thương mại Quốc tế sẽ có ý nghĩa sâu rộng

đối với chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump © Mike Blake / Reuters

Tác giả Kaye Wiggins ở New York và James Politi ở Washington ... 29/5/2025.....Financial Times.

Một tòa án Mỹ đã phán quyết rằng chương trình thuế quan "ngày giải phóng" của Donald Trump là bất hợp pháp, một đòn giáng vào tòa Bạch Ốc có thể khiến chính sách thương mại toàn cầu của tổng thống rơi vào tình trạng hỗn loạn.

Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ hôm thứ Tư đã phát hiện ra rằng ông Trump không có thẩm quyền xử dụng luật quyền lực kinh tế khẩn cấp mà ông đã trích dẫn khi áp đặt thuế quan toàn cầu vào tháng trước.

Phán quyết của hội đồng thẩm phán là một bước ngoặt đáng kể trong cuộc chiến thương mại mà ông Trump đã phát động kể từ khi trở lại tổng thống, và được đưa ra khi chính quyền của ông đang chạy đua cắt giảm các thỏa thuận thương mại sau khi đình chỉ việc áp đặt hầu hết các mức thuế cao hơn.

Trong khi chính quyền Trump cho biết họ sẽ đưa ra kháng cáo, phán quyết sẽ khuyến khích những người phản đối thuế quan ở các doanh nghiệp Mỹ, các thủ đô nước ngoài và Quốc hội Mỹ.

Phán quyết ảnh hưởng đến các khoản thuế được áp dụng vào ngày 2 tháng 4, bao gồm mức thuế căn bản 10%  và cái gọi là thuế đối ứng cao hơn đối với nhiều quốc gia, nhưng không ảnh hưởng đến thuế quan theo ngành mà ông cũng đã áp dụng đối với thép và nhập khẩu ô tô.

Hợp đồng tương lai S&P 500 tăng 1,5% vào thứ Năm, trong khi đồng đô la tăng khoảng 0,3% so với rổ sáu loại tiền tệ. Chỉ số Euro Stoxx 50 ở châu Âu tăng 0,5% và chỉ số Nikkei 225 phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu của Nhật Bản tăng 1,8%.

Tòa án đã đưa ra phán quyết để đáp lại hai trường hợp do các doanh nghiệp nhỏ và một nhóm các tiểu bang của Hoa Kỳ đưa ra. Trong phán quyết, họ nói rằng các sắc lệnh hành pháp mà trong đó  ôngTrump công bố thuế quan "được tuyên bố là không hợp lệ vì trái với pháp luật".

"Lệnh thuế quan trên toàn thế giới và nhằm trả đũa đã vượt quá bất kỳ thẩm quyền nào được trao cho Tổng thống. . . để điều chỉnh nhập khẩu bằng thuế quan", báo cáo cho biết.

Một phát ngôn viên Toà Bạch Ốc chỉ trích phán quyết, nói rằng "các thẩm phán không được bầu không được quyết định làm sao để giải quyết tình trạng khẩn cấp quốc gia một cách thích hợp". Ông nói thêm: "Tổng thống Trump cam kết đặt nước Mỹ lên hàng đầu và chính quyền cam kết xử dụng mọi đòn bẩy của quyền hành pháp để giải quyết cuộc khủng hoảng này".

Chế độ thuế quan ngày 2 tháng 4 của Trump đã gây ra nhiều tuần hỗn loạn thị trường tài chính, hiện đã giảm bớt khi ông rút khỏi một số khoản thuế mạnh mẽ nhất đối với các đối tác thương mại, bao gồm cả Trung Quốc.

Đảng Dân chủ hoan nghênh phán quyết của tòa án. Ron Wyden, thượng nghị sĩ đến từ Oregon, cho biết: "Tôi đã lập luận ngay từ đầu, tuyên bố của Donald Trump rằng ông ta có thể đơn giản ban hành mức thuế mới cao ngất ngưởng đối với hàng hóa nhập khẩu, khiến nó tuỳ thuộc vào ông ta trong việc làm biến dạng Hiến pháp đến mức không thể nhận ra".

"Thuế thương mại của Trump đã làm tăng giá hàng tạp hóa và xe hơi, đe dọa thiếu hàng hóa thiết yếu và phá hủy chuỗi cung ứng dành cho các doanh nghiệp Mỹ lớn và nhỏ".

Một thách thức được tòa án xét xử vào tháng 5 là từ một nhóm các doanh nghiệp Mỹ, dẫn đầu bởi nhà nhập khẩu rượu vang VOS Selections, nhóm này nói rằng các khoản thuế đã gây hại cho họ. Vụ thứ nhì là từ 12 bang của Hoa Kỳ do Oregon dẫn đầu, cho biết thuế quan sẽ làm tăng chi phí cho các tổ chức được tài trợ công khi mua thiết bị và vật tư thiết yếu.

Trong phiên điều trần ở Oregon, luật sư Brett Shumate của Bộ Tư pháp cho biết lệnh chống lại thuế quan "sẽ hoàn toàn khiến tổng thống quỳ gối" khi ông đang đứng trên sân khấu thế giới cố gắng đạt được các thỏa thuận thương mại. Thẩm phán Jane Restani trả lời rằng tòa án không thể vì lý do chính trị cho phép tổng thống làm "điều mà ông không được phép làm theo luật".

Trong phiên điều trần VOS Selections, luật sư của phía chính phủ Eric Hamilton cho biết thông báo thuế quan đã khiến các quốc gia bắt đầu đàm phán các thỏa thuận thương mại với Trump. Restani trả lời "Đừng tranh cãi về chính sách với tòa án, đó không phải là việc của chúng tôi." 

Theo Hiến pháp Hoa Kỳ, Quốc hội có quyền ấn định thuế quan. Nhưng chính quyền Trump cho biết Đạo luật Quyền lực Kinh tế Quốc tế Khẩn cấp  cho phép tổng thống làm như vậy nếu có tình trạng khẩn cấp quốc gia được tuyên bố.

Khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia trong sắc lệnh hành pháp của mình vào ngày 2/4, ông Trump đã trích dẫn các yếu tố bao gồm sự thiếu có đi có lại trong các mối quan hệ thương mại song phương và các chính sách của các đối tác thương mại Mỹ làm giảm tiền lương trong nước, gây ra “mối đe dọa bất thường và đặc biệt” đối với nền kinh tế Hoa Kỳ và an ninh quốc gia.

Các vụ kiện ở tòa án thách thức việc xử dụng những quyền hạn đó của ông ta.

Trong vài ngày qua, ông Trump đã đồng ý trì hoãn mức thuế 50% đối với EU sau khi nói chuyện với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen.

Mỹ và Trung Quốc đã đồng ý giảm thuế trong 90 ngày trong một đợt giảm leo thang lớn. Điện thoại thông minh và các thiết bị điện tử khác nhập khẩu vào Mỹ từ Trung Quốc đã được miễn, nhưng ông Trump đã báo hiệu rằng điều này sẽ chỉ là tạm thời.

#Cập nhật : sáng nay Reuters đưa tin :

"May 29 (Reuters) - Vào hôm thứ Năm, một tòa phúc thẩm liên bang đã tạm thời khôi phục mức thuế có tác động sâu rộng nhất của Tổng thống Donald Trump, sau một ngày khi tòa án thương mại phán quyết rằng Trump đã vượt quá thẩm quyền của mình trong việc áp đặt các khoản thuế và ra lệnh cấm ngay lập tức.

Tòa phúc thẩm liên bang Hoa Kỳ ở Washington cho biết họ đang tạm dừng phán quyết của tòa án cấp dưới để xem xét kháng cáo của chính phủ, và ra lệnh cho các nguyên đơn trong các vụ kiện trả lời trước ngày 5 tháng 6 và phía chính quyền trước ngày 9 tháng 6." (*)

----------------

_ Tác giả Kaye Wiggins ở New York và James Politi ở Washington .... | Báo cáo bổ sung của Arjun Neil Alim tại Hồng Kông.

_ Trần HSa lược dịch từ Financial Times....29/5/2025.