Sau động thái dỡ bỏ trừng phạt bất ngờ của Trump, quả bóng nằm trong sân Syria.

 

Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman và Tổng thống Mỹ Donald Trump

gặp Tổng thống Syria Ahmad Al-Sharaa REUTERS

Tác giả Alex Kliment.... 15 Tháng Năm, 2025.... Gzero Media.

Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hứa sẽ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với Syria trong tuần này, đường phố Damascus đã bùng nổ trong sự ca tụng.

"Đó là một ngày rất lớn đối với người Syria", Ibrahim al-Assil, một thành viên cấp cao tại Viện Trung Đông ở Washington, D.C., người đến từ thủ đô Syria, nói.

"Nhiều người, người thân và bạn bè của tôi ở Damascus, họ cũng nói điều tương tự: 'đây là ngày lớn thứ hai trong cuộc đời tôi sau sự sụp đổ của chế độ (Assad ) !'"

Đối với một đất nước bị tàn phá bởi hàng chục năm chiến tranh và di cư hàng loạt, tuyên bố của Trump đã mở ra một cánh cửa cơ hội mà gần đây nhất là vào tháng 12, ít người nghĩ là có thể xảy ra . Đó là khi tổng thống đương nhiệm Ahmed al-Sharaa, một thành viên của Al-Qaeda, lãnh đạo một liên minh dân quân lật đổ chế độ độc tài Assad.

Nhu cầu tái thiết là rất lớn. Một báo cáo gần đây của Liên Hiệp Quốc cho biết cuộc nội chiến kéo dài 14 năm ở Syria đã khiến nước này mất ít nhất 800 tỷ USD GDP - sản lượng hàng năm của nước này giảm từ 67,5 tỷ USD vào năm 2011 xuống chỉ còn 23,62 tỷ USD vào năm 2022. Ước tính chi phí xây dựng lại cơ sở hạ tầng của đất nước này lên tới hàng trăm tỷ đô la.

Động thái của ông Trump hiện mở đường cho những tác nhân nước ngoài hùng mạnh như Ả Rập Xê Út, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ giúp thanh toán hóa đơn đó, mà không sợ vi phạm luật pháp Mỹ.

Chờ đã, những biện pháp trừng phạt đó vẫn chưa biến mất. Có rất nhiều hạn chế trên sách vở lý thuyết. Tổng thống có thể dỡ bỏ một số, nhưng những thứ khác cần Quốc hội. Thượng nghị sĩ Mỹ Lindsey Graham đã đặt câu hỏi về sự khôn ngoan của việc bãi bỏ các biện pháp trừng phạt trước khi được am hiểu rõ ràng al-Sharaa và các đồng minh của ông đã hoàn toàn rũ bỏ phả hệ thánh chiến của họ.

Tuy nhiên, cam kết cá nhân của ông Trump đối với việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt, và sự quan tâm mạnh mẽ của các đồng minh Mỹ là Ả Rập Xê Út và Thổ Nhĩ Kỳ trong việc chứng kiến điều đó xảy ra, có nghĩa là các biện pháp có thể sẽ được thực hiện sớm chứ không phải là muộn.

"Có một số tiếng nói bất đồng rất mạnh mẽ trong chính quyền", Firas Maksad, người đứng đầu bộ phận Trung Đông của Eurasia Group, nói. "Nhưng đây là một trong những thời điểm mà tổng thống cần vượt qua những khác biệt đó."

Nhưng ngay cả khi các biện pháp trừng phạt bị bãi bỏ, al-Sharaa vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn nếu ông muốn thực hiện lời hứa với động thái của ông Trump.

Đầu tiên, ông phải giảm bớt những căng thẳng giáo phái lâu đời. Các tay súng thân chính phủ gần đây đã đụng độ với cả người Alawite - giáo phái của gia đình Assad - và nhóm thiểu số Druze, được Israel hậu thuẫn. Người Syria theo đạo Thiên chúa giáo và thế tục vẫn cảnh giác với một chính phủ vẫn được điều hành gần như hoàn toàn bởi những người Hồi giáo thân cận với al-Sharaa. Đồng thời, những nỗ lực xây dựng một lực lượng an ninh mới từ hàng chục lực lượng dân quân địa phương của đất nước đã chậm lại.

Hơn nữa, al-Sharaa vẫn chưa thực hiện lời hứa bổ nhiệm một hội đồng lập pháp mới. Thành phần của cơ quan này sẽ cho chúng ta biết rất nhiều về việc liệu ông có sẵn sàng hoặc có thể cân bằng cẩn thận các phe phái khác nhau của đất nước hay không, al-Assil nói, vì nó cũng sẽ đóng vai trò là "một không gian để giải quyết các xung đột nên chúng không được giải quyết thông qua bạo lực".

Cho đến nay, không gian đó dường như chỉ tồn tại giữa một số ít các nhà môi giới quyền lực gần gũi với al-Sharaa.

Cuối cùng, Damascus sẽ phải quản lý sự cạnh tranh giữa các cường quốc bên ngoài khác nhau đang tranh giành ảnh hưởng ở Syria mới.

Mối quan tâm trực tiếp nhất là kẻ thù cũ của Syria, là Israel, kể từ tháng 12 đã hành động mạnh mẽ để phá hủy khả năng quân sự của Damascus và thiết lập phạm vi ảnh hưởng của riêng Israel ở miền Nam Syria. Tuy nhiên, hai bên hiện đang nói chuyện qua các kênh không chính thức, cho al-Sharaa sự linh động để đạt được sự hiểu biết với người Israel nhằm cho anh ta nhiều không gian hơn để thở.

Nhưng ngay cả trong số những người bạn của Syria cũng sẽ có xích mích. Hai gã khổng lồ có khả năng xảy ra, Ả Rập Xê Út và Thổ Nhĩ Kỳ, trong quá khứ họ đã đụng độ về sự ủng hộ của Istanbul đối với các nhóm chính trị Hồi giáo. Riyadh và Doha vốn cũng có những cuộc đụng độ tương tự. Tầm nhìn cạnh tranh về Syria giữa những người bảo trợ lớn nhất của nó có thể gây bất ổn.

Bất chấp những thách thức này, al-Assil vẫn lạc quan một cách thận trọng.

Ông nói, "Người Syria muốn điều này hoạt động hiệu quả, họ muốn tìm cách dung hòa sự khác biệt của họ, và họ nhận ra cơ hội này quan trọng như thế nào. Và điều đó mang lại cho tôi hy vọng."

------------------

_ Tác giả Alex Kliment.

_ Trần HSa lược dịch từ Gzero Media.... 16/5/2025.