Sự ra đi đau đớn của Elon Musk

 

 Cuộc chiến được báo trước rất nhiều của người sáng lập Tesla chống lại sự lãng phí của chính phủ đã có kết quả không chắc chắn

Elon Musk tham dự một cuộc họp nội các tại Nhà Trắng vào tuần trước. Bài kiểm tra chính của ông là liệu cái gọi là Bộ Hiệu quả Chính phủ có thể phát hiện tham nhũng quy mô lớn hay không © REUTERS

Tác giả Edward Luce...06/5/2025....Financial Times.

Những gì bắt đầu với một chiếc cưa máy đang kết thúc trong một tiếng rên rỉ. Sự ra đi của Elon Musk rời khỏi Washington đã đưa chương kỳ lạ nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump kết thúc sớm. Theo số liệu của riêng Musk, cái gọi là Bộ Hiệu quả Chính phủ của Musk đã thất bại. Thay vì đạt được khoản tiết kiệm 2 nghìn tỷ đô la như đã tuyên bố, Doge có thể sẽ khiến người nộp thuế phải trả giá. Trong khi đó, Musk đã gây hại cho Tesla, nơi ông sẽ sớm trở lại. Có phương pháp nào che giấu cho sự điên rồ của anh ta không?

Hai lợi ích của Musk có thể được phát hiện trong đống đổ nát. Đầu tiên là giá trị tinh thần đối với ông và Trump khi làm hại kẻ thù của họ. Câu nói sáo rỗng về một cuộc ly hôn đắt đỏ đáng giá từng xu, quả là đúng. Giá trị tài sản ròng của Musk đã giảm khoảng 130 tỷ USD kể từ khi Trump nhậm chức. Tuy nhiên, ông đã gieo rắc nỗi sợ hãi vào bộ máy quan liêu, từ CIA đến Bộ Giáo dục. Nhược điểm ở thung lũng nước mắt của Doge - lực lượng lao động mất tinh thần và các tiêu đề cho thấy sự lãng phí, không tồn tại - lại có thể được trình bày như một chiến thắng. Musk tấn công nhà nước ngầm. Với một số sự giúp đỡ từ tòa án, bộ máy quan liêu đã chống trả nhưng cũng bị thương nặng.

Lợi thế thứ hai của Musk có thể mất một thời gian để ghi nhận. "Vòm vàng" của Trump, nhằm mục đích tái tạo "Vòm sắt" của Israel cho toàn bộ nước Mỹ, có thể là một trong những khoản chi tiêu tiền thuế lớn nhất kể từ sáng kiến quốc phòng chiến lược của Ronald Reagan, hay còn được gọi là "Chiến tranh giữa các vì sao". Về mặt đồng đô la, mái vòm của Trump thậm chí có thể cạnh tranh với Dự án Apollo của NASA, có giá 280 tỷ USD tính theo số tiền ngày nay. Vì lá chắn tên lửa sẽ cần phải dựa vào các chòm  vệ tinh, SpaceX của Musk sẽ là người hưởng lợi lớn nhất. Công ty đã thành lập một tập đoàn Golden Dome với Palantir và Anduril, được điều hành bởi những người bạn Big Tech của ông.

Do đó, tác động lâu dài của Musk đối với Washington có thể là chuyển một phần lớn tiền thuế của người Mỹ sang đế chế của ông ta. Khi để lại quà tặng, món quà này sẽ rất tuyệt. Liệu nó có tăng cường an ninh quốc gia của Mỹ hay không là vấn đề của người khác. Tương tự như vậy, việc liệu các hợp đồng Golden Dome có đủ điều kiện là lãng phí, gian lận hay lạm dụng hay không là vấn đề của người khác. Khi chỉ có một công ty có thể thực hiện các chức năng lớn nhất của dự án, sẽ có rất ít triển vọng về một quá trình đấu thầu mở.

Tuy nhiên, Musk đã tự làm tổn thương bản thân và ngay bây giờ không có dấu hiệu dừng lại. Điều mà đã thúc đẩy sự tẩy chay Tesla ở châu Âu và một phần ở Mỹ không phải là Doge mà là công ty bẩn thỉu mà Musk nắm giữ trên nền tảng X của mình. Chiến dịch quảng cáo lừa bịp ở London gọi Tesla là "chữ Vạn" - "đi từ 0 đến năm 1939 trong ba giây" - xuất hiện như một phản ứng đối với chủ nghĩa ủng hộ cực hữu của ông, chứ không phải đối với cuộc chiến chống lại bộ máy quan liêu. Trừ khi anh ta có thể làm dịu id của mình, thương hiệu của Tesla sẽ vẫn bị ô nhiễm. Việc Pam Bondi, tổng chưởng lý của Trump, dán nhãn hành vi phá hoại phòng trưng bày của Tesla là khủng bố cho thấy Musk vẫn không biết gì về vấn đề hình ảnh của mình. Không phải lần đầu tiên, tâm lý học có thể là một yếu tố dự đoán hành vi về chính quyền Trump tốt hơn so với hệ tư tưởng.

Theo cách riêng của mình, Trump đang cố gắng đổ dầu dưỡng da lên niềm tự hào bị tổn thương của Musk. Ngồi trong một góc của cuộc họp nội các vào tuần trước, Musk bày tỏ lòng biết ơn của mình với sự hy sinh của mọi người trong phòng. Trong một cuộc phỏng vấn nhẹ nhàng dành cho Fox với Lara Trump, con dâu của tổng thống, ông dường như bị tổn thương bởi sự hiểu lầm của công chúng đối với ông. Lara nói "Bây giờ bạn đang ở đây tại Washington DC cùng với Tổng thống Trump để cố gắng cứu đất nước của chúng ta. Có ai nói cảm ơn anh không?" Nhiều người thực sự đã cảm ơn Musk, ông nói. Nhưng những người khác đã giải thích một cách khắt khe những lời chào có vẻ như Đức Quốc xã của ông, là những lời chào của Đức Quốc xã: "Họ thực sự đang cố gắng ở mọi góc độ để túm lấy tôi."

Nhìn lại, rõ ràng vị thế của Musk đối với Trump đã giảm vào đầu tháng 4 khi tiền của ông không thể đưa ra một cuộc bầu cử cho một ứng cử viên Bảo thủ tại Tòa án Tối cao ở Wisconsin. Mặc dù Musk đã chi 22 triệu đô la trong cuộc đua tư pháp đắt đỏ nhất từ trước đến nay, nhưng thẩm phán kia đã thắng, điều đó có nghĩa là vẫn có đa số tự do trong tòa án cao nhất của bang dao động này. Wisconsin là một phép thử mà Trump đặt ra và Musk đã thất bại. Nhưng bài kiểm tra lớn nhất của ông là liệu Doge có thể phát hiện tham nhũng quy mô lớn hay không. Việc cả cơ quan tư pháp và Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát đều không nhiệt tình với "bức tường biên lai" của Musk là một dấu hiệu cho thấy hệ thống của Mỹ có thể đang đứng vững tốt hơn so với lo sợ.

Dù bằng cách nào, Musk đã đi đến ngã ba đường. Nền tảng AI của ông, Grok, đã nói điều này về thời gian của ông ở Washington: "Thử nghiệm DOGE của ông đã dẫn đến sự hỗn loạn trong hoạt động, những vướng mắc pháp lý và kết quả hạn chế, làm lu mờ những lợi ích khiêm tốn. . . một chiến thắng nhỏ nhoi là một câu chuyện cảnh báo." Nếu có thứ gì đó gọi là cưa máy có thể quay trở lại tác động vào người cưa như chiếc boomerang, thì chính Musk là người phát minh ra nó.

------------------------------

_ Tác giả Edward Luce.

_ Trần HSa lược dịch từ Financial Times. ... 07/5/2025.