Mỹ đã trao cho Trung Quốc một thỏa thuận thuế quan tốt một cách kỳ lạ.

Ít nhất trong 90 ngày tiếp theo.

 

.Scott Bessent tạo cử chỉ trong một cuộc họp báo ở Geneva.

.Ảnh: Getty Images.

Hồng Kông.....| 12 Tháng Năm 2025|..... The Economist.

Sau  cuộc đàm phán cuối tuần bận rộn ở Geneva, một phóng viên thiếu kiên nhẫn hỏi khi nào thì kết quả sẽ được công bố. Li Chenggang, đại diện thương mại Trung Quốc, trả lời bằng một nụ cười và một câu nói của người xưa : "Thức ăn ngon không bao giờ là quá muộn".

Món ăn, khi cuối cùng nó đến vào ngày 12 tháng 5, ngon một cách đáng ngạc nhiên. Mỹ đã đồng ý cắt giảm thuế quan "có đi có lại" mà họ áp đặt đối với Trung Quốc vào tháng trước từ 125% xuống còn 10%, dễ tiêu hóa hơn là nó diễn ra trong ít nhất 90 ngày. Trung Quốc đã đồng ý làm điều tương tự. Họ cũng đã đồng ý rút lại các biện pháp trả đũa khác, chẳng hạn như hạn chế bán khoáng sản đất hiếm.

Các mức thuế trước đó mà mỗi quốc gia đã áp đặt sẽ vẫn còn. Chúng bao gồm một khoản thuế 20% của Mỹ mà Donald Trump đưa ra để trừng phạt Trung Quốc vì đã tạo ra các thành phần của fentanyl, một loại opioid tổng hợp. Kết quả là sự kết hợp của các mức thuế cao hơn nhiều so với mức thuế mà ông Trump được thừa hưởng khi ông trở lại nhậm chức vào tháng 1, nhưng thấp hơn nhiều so với khả năng xảy ra ở vài tuần trước, khi ông Trump cảnh cáo Trung Quốc vì "thiếu tôn trọng" và Trung Quốc  đào sâu vào một cuộc chiến thương mại kéo dài. Trong 90 ngày tới, Trung Quốc sẽ phải đối mặt với mức thuế đối ứng 10% như những người khác, mặc dù đây là quốc gia duy nhất dám thách thức Mỹ.

Thị trường đã nuốt chửng tin tức. Đồng đô la tăng khoảng 1% so với đồng euro. Chỉ số S&P 500 của các công ty lớn của Mỹ đã tăng 2,6% khi mở cửa vào ngày 12 tháng 5. Thị trường chứng khoán ở Trung Quốc đại lục đã đóng cửa trước khi thỏa thuận được tiết lộ. Nhưng tại Hồng Kông, chỉ số Hang Seng, bao gồm nhiều công ty đại lục, đã tăng 1,7% trong giờ giao dịch cuối cùng.

Trước khi các cuộc đàm phán bắt đầu, Scott Bessent, Bộ trưởng Tài chính Mỹ, đã nói rằng hai bên chỉ tìm cách đồng ý về những gì sẽ nói chuyện. Cuối tuần qua, ông Trump đã đăng trên mạng xã hội rằng mức thuế 80% đối với Trung Quốc "có vẻ đúng!" Khi các nhóm đàm phán được nhìn thấy rời khỏi địa điểm chỉ sau vài giờ vào hôm thứ Bảy, một số người lo ngại các cuộc đàm phán đã đổ vỡ. Trên thực tế, các nhà đàm phán chỉ đi ăn trưa. Thức ăn ngon không phải lúc nào cũng muộn.

Vậy thì điều gì giải thích cho thành công bất ngờ của Trung Quốc? Jamieson Greer, đại diện thương mại của Mỹ, đã ghi nhận một số công lao cho địa điểm họp này. Các cuộc đàm phán diễn ra không phải trong một khách sạn "cằn cổi", mà trong các phòng thân mật và khuôn viên hấp dẫn của nơi ở của một đại sứ. Theo ông Greer, nhiều vấn đề khó khăn nhất đã được thảo luận trên ghế sofa đặt ở hành lang lộ thiên bên dưới một cái cây xinh đẹp.

Trong khi đó, tình trạng thương mại giữa hai nước đã trở nên kém thoải mái hơn nhiều. Xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm 21% trong tháng 4, so với một năm trước đó. Giá hàng hóa Trung Quốc được niêm yết trên trang web của các nhà bán lẻ lớn của Mỹ đã tăng chậm nhưng không ngừng tăng, theo dữ liệu do Alberto Cavallo của Đại học Harvard và các đồng tác giả của ông thu thập được.

Trong một cuộc họp báo vào ngày 12 tháng 5, ông Bessent thừa nhận rằng thuế quan đối với Trung Quốc đã vượt khỏi tầm kiểm soát. Ông Trump đã công bố mức thuế "có đi có lại" là 34% đối với Trung Quốc vào ngày 2 tháng 4, hay còn gọi là "Ngày Giải phóng". Con số này đã nhanh chóng tăng lên 84% và sau đó là 125% để đáp trả sự trả đũa của Trung Quốc. Kết quả là "tương đương với một lệnh cấm vận", điều mà không quốc gia nào muốn, ông Bessent nói.

Ông nhấn mạnh, thỏa thuận Geneva bao gồm một cam kết của các quan chức Trung Quốc đối với các cuộc đàm phán đang diễn ra. Nếu "cơ chế" đó đã được áp dụng, thì "sự leo thang đáng tiếc" sau tuyên bố của ông Trump vào ngày 2 tháng 4 có thể tránh được, ông nói. Đó là một sự thừa nhận phi thường. Giá như các quan chức kinh tế hàng đầu của Mỹ có ý tưởng khéo léo về việc gặp trực tiếp các đối tác Trung Quốc trước Ngày Giải phóng, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể đã thoát khỏi rất nhiều hỗn loạn.

Hỗn loạn tài chính sau Ngày Giải phóng, bao gồm một cuộc nổi dậy trên thị trường trái phiếu và đồng đô la lao dốc, đã giúp ông Bessent thuyết phục ông Trump đề nghị hoãn 90 ngày cho tất cả các đối tác thương mại của Mỹ vào ngày 9 tháng 4. Sau các cuộc đàm phán Geneva, Trung Quốc hiện đã được thêm vào danh sách. Biểu thuế đối ứng 10% của nó thấp như bất kỳ quốc gia nào được hưởng. Hơn nữa, Trung Quốc phải đối mặt với mức thuế đối ứng thấp này mặc dù nước này, không giống như các đối tác thương mại khác của Mỹ, vẫn có mức thuế trả đũa 10%.

Câu hỏi lớn là điều gì sẽ xảy ra sau 90 ngày. Hầu hết các hiệp định thương mại mất nhiều thời gian hơn để đàm phán. Và Mỹ đã cố gắng đạt được các thỏa thuận với 16 nền kinh tế khác cùng một lúc. Ông Bessent cẩn thận chỉ ra rằng mức thuế 34% được chọn cho Trung Quốc vào Ngày Giải phóng không phải là một con số chết. Nó vẫn là con số mặc định mà nước Mỹ sẽ quay trở lại sau khi tạm dừng, nếu không có gì xảy ra trong thời gian tạm thời.

Để ngăn chặn khả năng đó, Trung Quốc có thể đồng ý mua nhiều hàng hóa hơn, chẳng hạn như dầu hoặc đậu nành, từ Mỹ - loại hàng hóa mà họ có thể mua từ nơi khác. Nó cũng có thể thuyết phục Mỹ rằng Trung Quốc  đang làm việc chăm chỉ hơn để trấn áp các công ty hóa chất sản xuất các thành phần fentanyl. Ông Bessent rất ấn tượng khi phái đoàn của Trung Quốc bao gồm Bộ trưởng Bộ Công an, người đã được giao phụ trách hợp tác fentanyl. Có thể hai siêu cường sẽ dàn dựng một thỏa hiệp trong đó Mỹ tăng thuế quan đối ứng trở lại 34%, nhưng loại bỏ hình phạt fentanyl 20%. Điều đó có thể đủ để biến thỏa thuận ngừng bắn của Thụy Sĩ thành một nền hòa bình lâu dài hơn.

Câu ngạn ngữ của Trung Quốc về thời gian của thức ăn ngon thường thêm một dòng: "Nói chuyện thú vị không bao giờ quá chậm." Nếu họ muốn tránh quay trở lại tình trạng hỗn loạn thuế quan, Trung Quốc và Mỹ phải hy vọng rằng các cuộc đàm phán của họ trong 90 ngày tới sẽ đầy lợi ích và không quá chậm.

---------------

_ Trần HSa lược dịch từ The Economist. ... 13/5/2025.