Nền kinh tế Trung Quốc đang trên bờ vực của vòng xoáy giảm phát chết chóc.

 

 Giảm phát không phải là mối đe dọa trừu tượng ở Trung Quốc—nó có thể nhìn thấy, có thể thống kê và lan rộng nhanh chóng, khi hàng hóa xuất khẩu được chuyển hướng sang thị trường địa phương.

Giảm phát đang ngày càng ăn sâu vào Trung Quốc. Ảnh: LinkedIn

Tác giả Nigel Green.....Ngày 5 tháng 5 năm 2025. ... Asia Times.

Trung Quốc đang trượt sâu hơn vào tình trạng yếu kém về kinh tế và tình hình này trở nên tồi tệ hơn do phản ứng của nước này trước những cú sốc bên ngoài. 

Thuế quan đang làm cạn kiệt nhu cầu của quốc tế đối với hàng hóa Trung Quốc, và để duy trì hoạt động của các nhà máy, Bắc Kinh đang thúc giục các nhà xuất khẩu hướng nội. Tuy nhiên, sự xoay trục đó đang làm trầm trọng thêm vấn đề rắc rối mà họ muốn giải quyết.

Chính quyền Trung Quốc đã định vị thị trường trong nước như một van xả áp cho ngành sản xuất. Nhưng dòng hàng xuất khẩu tồn kho đang tạo ra tình trạng dư thừa trong nước với một môi trường tiêu dùng vốn đã bị hạn chế rất nhiều. 

Điều này đang đẩy nhanh một quá trình phá hoại: giá cả đang giảm, và không phải vì năng suất tăng hay cải thiện công nghệ. Chúng giảm vì các công ty đang tuyệt vọng trong việc chuyển nhượng cổ phiếu và tuyệt vọng trước sự sống còn.

Giảm phát không còn là mối đe dọa trừu tượng ở Trung Quốc nữa — nó hiện hữu trên toàn bộ nền kinh tế. Sau khi hầu như giữ ở mức trên 0 trong phần lớn năm 2023 và 2024, giá tiêu dùng hiện đã giảm trong hai tháng liên tiếp.

Giá sản xuất đã giảm trong 29 tháng liên tiếp. Số liệu của tháng 3 cho thấy mức giảm mạnh nhất trong bốn tháng và dự báo cho thấy mức giảm thậm chí còn mạnh hơn vào tháng 4.

Vấn đề là thiếu sự tự tin và sự mất cân bằng giữa cung vượt cầu, và cầu yếu đang ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. 

Việc chuyển hướng hàng xuất khẩu chưa bán được sang các nền tảng trong nước với mức giảm giá lớn có vẻ khôn ngoan trong ngắn hạn. Nhưng khi điều đó trở thành một chiến lược, nó sẽ trở thành một gánh nặng. Nó phá vỡ sức mạnh định giá giữa các ngành, làm suy yếu thu nhập và tạo tiền đề cho một đợt cắt giảm chi phí khác.

Các nền tảng thương mại điện tử lớn hoàn toàn ủng hộ sự thay đổi này.  JD.com đã cam kết tương đương 28 tỷ đô la Mỹ để thúc đẩy doanh số bán hàng trong nước từ hàng hóa xuất khẩu dư thừa, cung cấp mức giảm giá lên tới 55%. Thông điệp công khai là khả năng phục hồi và cơ hội, nhưng động lực căn bản lại mong manh hơn.

Thị trường việc làm vẫn chịu áp lực, với mức tăng trưởng tiền lương không đồng đều. Người tiêu dùng thận trọng, không chỉ về các mặt hàng đắt tiền, mà còn với chi tiêu hàng ngày. Ngành bất động sản vẫn đang chịu áp lực, kéo theo sự giàu có và nhu cầu của hộ gia đình đi xuống. Vì vậy, ngay cả khi hàng hóa chất đống và giá cả giảm, người mua vẫn không mạnh dạn mua sắm.

Điều này dẫn đến việc các công ty giảm giá xuống mức gây tổn hại đến lợi nhuận. Tác động lan tỏa : mức lợi nhuận thấp hơn, kế hoạch tuyển dụng chặt chẽ hơn, mức lương thấp hơn. Những kết quả này không phải là lý thuyết — chúng đã xuất hiện trong dữ liệu của Trung Quốc. Các doanh nghiệp đang hoạt động theo cách phòng thủ, các hộ gia đình đang kềm chế và vòng lặp đang thắt chặt.

Các nhà xuất khẩu đã phải đối mặt với những thay đổi lớn trong mô hình thương mại toàn cầu. Thuế quan, từng được coi là một chiến thuật mặc cả ngắn hạn, đang trở thành một đặc điểm bán cố định của bối cảnh kinh tế. Điều này đã phá vỡ các mối quan hệ cung ứng lâu dài và thúc đẩy nhiều nhà sản xuất phải tạm dừng hoàn toàn các lô hàng. 

Khi các đơn đặt hàng từ nước ngoài giảm, phản ứng chính sách của Trung Quốc đã nghiêng nhiều hơn về việc thu hút thị trường nội địa. Rủi ro là sự chuyển hướng vào trong nước này đi quá xa, làm bão hòa thị trường và gây ra những làn sóng giảm phát sâu hơn trên toàn bộ nền kinh tế.

Trong bối cảnh này, cách tiếp cận thận trọng của Bắc Kinh đối với các biện pháp kích thích sẽ mang lại hậu quả. Người ta đã nói về sự hỗ trợ, nhưng có ít bước đi có ý nghĩa. Các nhà chức trách dường như đang không hành động ngay lập tức cho đến khi họ thấy tình hình xấu hơn.

Sự thận trọng đó có thể chứng minh là tốn kém. Giá giảm kéo dài theo thời gian không chỉ tự điều chỉnh riêng về vấn đề giá cả mà còn định hình lại hành vi. Các doanh nghiệp thu hẹp quy mô. Các hộ gia đình trì hoãn chi tiêu. Các quyết định đầu tư trôi đi. Động lực tuột mất.

Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất phải đối mặt với những thách thức kinh tế, nhưng quy mô và vị trí trung tâm của nước này trong chuỗi cung ứng toàn cầu khiến cho các lựa chọn chính sách trong nước của Trung Quốc trở thành mối quan tâm toàn cầu.

Nếu giá cả ở Trung Quốc tiếp tục giảm trên các đầu vào chủ chốt và hàng hóa thành phẩm, động thái đó sẽ xuất khẩu áp lực sang các nền kinh tế khác. Đối với các đối tác thương mại, nó sẽ làm gia tăng căng thẳng cạnh tranh. Đối với các nhà đầu tư, nó làm lu mờ tầm nhìn và làm suy yếu các dự báo.

Có vẻ như không có cơ chế ngăn chặn nào ở đây, nghĩa là những diễn biến này có thể lan sang các biên giới. Tuy nhiên, câu chuyện vẫn chưa được chốt lại. Mặc dù phản ứng của Trung Quốc chậm, nhưng không phải là không ồn ào. Có khả năng phải cung cấp cứu trợ có mục tiêu. 

Điều quan trọng bây giờ là sự sẵn sàng xử dụng nó một cách chính xác. Duy trì tăng trưởng không đòi hỏi một dòng vốn lớn — mà đòi hỏi các quyết định giải quyết các điểm khó khăn: sự mong manh của việc làm, nhu cầu giảm sút và biên lợi nhuận giảm.

Điều này có nghĩa là cần hỗ trợ lòng tin của khu vực tư nhân, không chỉ ban hành các chỉ thị ở cấp cao. Điều này có nghĩa là khôi phục sự ổn định giá cả, không chấp nhận một đợt giảm giá kéo dài như là điều bình thường mới. 

Trên hết, điều đó có nghĩa là thừa nhận rằng việc định hình lại mô hình thúc đẩy xuất khẩu không chỉ đơn thuần là chuyển hướng thương mại. Nó đòi hỏi phải hiệu chỉnh lại động cơ nội bộ, thực sự cho nhu cầu trong nước.

Những gì đang diễn ra hiện nay là giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi kinh tế mang lại rủi ro đáng kể, nhưng các công cụ để quản lý nó đã có sẵn. Nhưng liệu Bắc Kinh có xử dụng chúng trước khi tình trạng giảm phát trở nên quá sâu sắc hay không?

-----------------

_ Tác giả Nigel Green.

_ Trần HSa lược dịch từ Asia Times..... 05/5/2025.