Israel hứa sẽ cung cấp "lượng lương thực căn bản" cho Gaza

 Nhưng các chính sách của họ đã tạo ra nguy cơ đói thảm khốc cho hàng triệu người.

Người Palestine xếp hàng chờ đợi để nhận bữa ăn trong trại tị nạn Jabalia ở thành phố Gaza,

Gaza, vào ngày 17 tháng 5 năm 2025. Mahmoud ssa / Anadolu qua Getty Images

Tác giả Yara M. Asi.... 21 Tháng Năm, 2025 .... Conversation

Sau 18 tháng trừng phạt các cuộc không kích, đột kích và bao vây ngày càng siết chặt ở Gaza, Liên Hiệp Quốc vào ngày 20/5/2025 đã đưa ra một trong những cảnh báo khẩn cấp nhất về cuộc khủng hoảng nhân đạo đang diễn ra: ước tính có khoảng 14.000 trẻ sơ sinh có nguy cơ tử vong nếu không có nguồn viện trợ đáng kể ngay lập tức, đặc biệt là thực phẩm.

Đánh giá được đưa ra sau một ngày khi Israel cho phép nguồn viện trợ đầu tiên trở lại Gaza sau gần ba tháng phong tỏa được áp đặt vào ngày 2 tháng 3. Nhưng vào ngày đầu tiên của việc nối lại, Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của Liên Hiệp Quốc báo cáo rằng chỉ có 9 xe tải được phép vào Gaza, trong khi cần khoảng 500 xe mỗi ngày. Liên Hiệp Quốc gọi đó là "những gì cần thiết chỉ là một giọt nước trong đại dương".

Là một chuyên gia về y tế công cộng Palestine, tôi và những người khác từ lâu đã cảnh báo về những hậu quả nhân đạo có thể rất tổn hại từ phản ứng quân sự của Israel đối với các cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7 tháng 10 năm 2023, do sự mong manh đã tồn tại từ trước của Dải Gaza, và lịch sử kiểm soát viện trợ nhân đạo của Israel với lãnh thổ này. Nhiều dự đoán nhân đạo cho trường hợp tồi tệ nhất đó giờ đã trở thành hiện thực.

Việc Israel kiểm soát lương thực và viện trợ vào Gaza là một chủ đề nhất quán trong suốt 18 tháng qua. Thật vậy, chỉ hai tuần sau khi chiến dịch quân sự quy mô lớn của Israel ở Dải Gaza bắt đầu vào cuối năm 2023, Oxfam International báo cáo rằng chỉ có khoảng 2% lượng thực phẩm thông thường được giao cho cư dân trong lãnh thổ và cảnh báo không nên "xử dụng nạn đói làm vũ khí chiến tranh".

Tuy nhiên, việc cung cấp viện trợ tiếp tục không nhất quán và thấp hơn nhiều so với những gì cần thiết cho người dân, đỉnh điểm là một cảnh báo khủng khiếp của các chuyên gia Liên Hiệp Quốc vào đầu tháng 5 rằng "sự tiêu diệt dân số Palestine ở Gaza" là có thể xảy ra nếu không chấm dứt bạo lực ngay lập tức.

Đưa người Palestine 'vào chế độ ăn kiêng'.

Ước tính đã có gần 53.000 người Palestine thiệt mạng và khoảng 120.000 người bị thương trong cuộc xung đột. Nạn đói có thể cướp đi nhiều hơn nữa.

Trong bối cảnh  tàn phá rộng lớn hơn đối với cuộc sống và cơ sở hạ tầng, hiện nay hầu như không có một hệ thống lương thực nào để nói đến ở Gaza.

Kể từ tháng 10/2023, bom của Israel đã phá hủy nhà cửa, tiệm bánh, nhà máy sản xuất thực phẩm và cửa hàng tạp hóa, khiến người dân ở Gaza khó bù đắp được tác động của việc giảm nhập khẩu thực phẩm.

Nhưng dù mọi thứ đã trở nên tồi tệ hơn trong 18 tháng qua, tình trạng mất an ninh lương thực ở Gaza và các cơ chế cho phép nó không bắt đầu từ phản ứng của Israel đối với cuộc tấn công ngày 7 tháng 10 của Hamas.

Một số xe tải chở hàng viện trợ nhân đạo cho Dải Gaza được nhìn thấy tại cửa khẩu Kerem Shalom

ở miền nam Israel vào ngày 20 tháng 5 năm 2025. Ảnh AP / Maya Alleruzzo

Một báo cáo của Liên Hiệp Quốc từ năm 2022 cho thấy 65% người dân ở Gaza bị mất an ninh lương thực, được định nghĩa là thiếu khả năng tiếp cận thường xuyên với thực phẩm  đủ, an toàn và bổ dưỡng.

Nhiều yếu tố góp phần vào tình trạng mất an ninh lương thực đã tồn tại từ trước, đặc biệt là việc phong tỏa Gaza do Israel áp đặt và Ai Cập thông qua kể từ năm 2007. Tất cả các mặt hàng vào Dải Gaza, bao gồm cả thực phẩm, đều phải chịu sự kiểm tra, trì hoãn hoặc từ chối của Israel.

Thực phẩm căn bản được phép, nhưng vì sự chậm trễ ở biên giới, nó có thể bị hư hỏng trước khi vào Gaza.

Một cuộc điều tra năm 2009 của tờ báo Israel Ha'aretz cho thấy các loại thực phẩm đa dạng như anh đào, kiwi, hạnh nhân, lựu và sô cô la bị cấm hoàn toàn.

Tại một số thời điểm nhất định, lệnh phong tỏa, mà Israel tuyên bố là một biện pháp an ninh không thể tránh khỏi, đã được nới lỏng để cho phép nhập khẩu nhiều thực phẩm hơn. Ví dụ, vào năm 2010, Israel bắt đầu cho phép nhập khẩu khoai tây chiên, nước ép trái cây, Coca-Cola và bánh quy.

Bằng cách đặt ra các hạn chế đối với nhập khẩu thực phẩm, Israel tuyên bố đang cố gắng gây áp lực lên Hamas bằng cách gây khó khăn cho cuộc sống của người dân Gaza. "Ý tưởng là để người Palestine ăn kiêng, nhưng không phải để khiến họ chết đói", một cố vấn chính phủ Israel nói vào năm 2006.

Để thực hiện điều này, chính phủ Israel đã thực hiện một nghiên cứu năm 2008 nhằm tìm ra chính xác người Palestine cần bao nhiêu calo để tránh suy dinh dưỡng. Báo cáo chỉ được công bố cho công chúng sau một cuộc chiến pháp lý năm 2012. Tiếng vang của ý kiến này có thể được nhìn thấy trong quyết định của Israel vào tháng 5 năm 2025 chỉ cho phép "lượng lương thực căn bản" đến Gaza để bảo đảm "không có cuộc khủng hoảng đói phát triển".

Cuộc phong tỏa kéo dài cũng làm tăng tình trạng mất an ninh lương thực bằng cách ngăn cản sự phát triển có ý nghĩa của nền kinh tế ở Gaza.

Liên Hiệp Quốc trích dẫn "chi phí sản xuất và giao dịch quá mức cùng các rào cản thương mại với phần còn lại của thế giới" do Israel áp đặt là nguyên nhân chính gây ra sự kém phát triển nghiêm trọng ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng, bao gồm cả Gaza. Kết quả là, vào cuối năm 2022, tỷ lệ thất nghiệp ở Gaza ở mức khoảng 50%. Điều này, cùng với sự gia tăng đều đặn của chi phí thực phẩm, khiến nhiều hộ gia đình Gaza khó khăn trong việc mua lương thực, khiến họ phụ thuộc vào viện trợ, vốn dao động thường xuyên.

Cản trở việc tự cung tự cấp.

Nói chung, việc phong tỏa và nhiều vòng phá hủy các khu vực của Dải Gaza đã khiến chủ quyền lương thực trong lãnh thổ gần như không thể thực hiện được.

Ngay cả trước cuộc chiến mới nhất, ngư dân Gaza thường xuyên bị pháo hạm Israel bắn, nếu họ mạo hiểm ở Địa Trung Hải xa hơn mức Israel cho phép. Vì cá ở gần bờ biển nhỏ hơn và ít dồi dào hơn, thu nhập trung bình của một ngư dân ở Gaza đã giảm hơn một nửa kể từ năm 2017.

Phần lớn đất nông nghiệp của Gaza đã không thể tiếp cận được đối với người Palestine do các hành động sau tháng 10 năm 2023 của Israel.

Và cơ sở hạ tầng cần thiết để sản xuất lương thực đầy đủ - nhà kính, đất canh tác, vườn cây ăn quả, cơ sở chăn nuôi và sản xuất thực phẩm - đã bị phá hủy hoặc bị hư hại nặng. Các nhà tài trợ quốc tế do dự trong việc xây dựng lại các cơ sở vật chất, vì biết rằng họ không thể  bảo đảm khoản đầu tư của họ sẽ kéo dài hơn vài năm trước khi bị đánh bom một lần nữa.

Cuộc bao vây mới nhất đang diễn ra chỉ làm tê liệt hơn nữa khả năng tự cung tự cấp lương thực của Gaza. Đến tháng 5 năm 2025, gần 75% đất trồng trọt đã bị phá hủy, cùng với một lượng đáng kể gia súc. Ít hơn một phần ba số giếng nông nghiệp được xử dụng để tưới tiêu vẫn còn hoạt động.

Những người Palestine di tản chạy trốn trong bối cảnh các chiến dịch quân sự của Israel đang diễn ra ở Dải Gaza đến Jabalia ở phía bắc Gaza vào ngày 18 tháng 5 năm 2025. Ảnh AP / Jehad Alshrafi

Đói khát như là một vũ khí chiến tranh.

Việc xử dụng nạn đói làm vũ khí bị nghiêm cấm theo Công ước Geneva, một bộ quy chế chi phối luật chiến tranh. Nạn đói đã bị lên án bởi Nghị quyết 2417 của Liên Hiệp Quốc, trong đó lên án xử dụng việc tước đoạt thực phẩm và các nhu cầu căn bản của dân thường và buộc các bên xung đột phải  bảo đảm tiếp cận nhân đạo đầy đủ.

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã cáo buộc Israel xử dụng nạn đói như một vũ khí chiến tranh, và Tổ chức Ân xá Quốc tế đã gọi cuộc bao vây gần đây nhất là bằng chứng về ý định diệt chủng.

Chính phủ Israel tiếp tục đổ lỗi cho Hamas trước bất kỳ tổn thất nào về sinh mạng ở Gaza và ngày càng làm rõ mục tiêu của họ là người Palestine phải rời khỏi Gaza hoàn toàn.

Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu đã công khai nói rằng bây giờ Israel cho phép viện trợ chỉ vì các đồng minh đang gây áp lực lên ông về "hình ảnh nạn đói hàng loạt". Lập trường này cho thấy Israel sẽ không sớm tăng viện trợ vượt quá những gì chính phủ của ông Netanyahu cho là có thể chấp nhận được về mặt chính trị.

Mặc dù có nhiều bằng chứng hơn bao giờ hết cho thấy Israel đang xử dụng thực phẩm như một vũ khí chiến tranh, nhưng tôi tin rằng cũng có nhiều bằng chứng cho thấy đây là thực tế từ rất lâu trước ngày 7 tháng 10 năm 2023.

Trong khi đó, những tác động đối với người Palestine ở Gaza chưa bao giờ nghiêm trọng hơn thế.

Tổ chức Y tế Thế giới ước tính rằng 57 trẻ em đã chết vì suy dinh dưỡng chỉ kể từ khi bắt đầu cuộc phong tỏa ngày 2 tháng 3 năm 2025.

Nhiều cái chết chắc chắn sẽ xảy ra tiếp theo. Vào ngày 12 tháng 5, Phân loại Giai đoạn An ninh Lương thực Tích hợp, một hệ thống toàn cầu được tạo ra để theo dõi tình trạng mất an ninh lương thực, đã công bố một báo cáo đáng báo động về các dự báo đối với tình trạng mất an ninh lương thực ở Gaza.

Báo cáo cảnh báo rằng đến tháng 9 năm 2025, nửa triệu người ở Gaza - cứ 5 người dân thì có 1 người - sẽ phải đối mặt với nạn đói và toàn bộ dân số sẽ trải qua tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng ở mức khủng hoảng, hoặc tệ hơn.

-----------------

_ Tác giả Yara M. Asi là Trợ lý Giáo sư Quản lý Y tế Toàn cầu và Tin học, Đại học Central Florida.

_ Trần HSa lược dịch từ Conversation ... 22/5/2025.