Cái giá phải trả cho toàn cầu bởi cuộc chiến thuế quan Mỹ-Trung đang tăng lên. Và điều tồi tệ nhất có thể vẫn chưa đến.
Ronald Wittek / EPA
Tác giả Kai He...1 Tháng Năm, 2025. ... Conversation.
Mỹ và Trung Quốc vẫn đang bế tắc trong cuộc chiến thuế quan của họ. Không bên nào dường như sẵn sàng nhúc nhích.
Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế 145% đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc vào đầu tháng 4, Trung Quốc đã trả đũa bằng mức thuế 125% đối với hàng hóa Mỹ.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết trong tuần này Trung Quốc phải giảm căng thẳng. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết hai bên không có đàm phán.
Viễn cảnh tách biệt kinh tế giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới không còn mang tính suy đoán nữa. Nó đang trở thành một thực tế khó khăn. Trong khi nhiều nhà quan sát tranh luận về việc ai có thể "thắng" trong cuộc chiến thương mại, kết quả có nhiều khả năng là mọi người đều thua.
Một mục tiêu thuận tiện.
Chương trình nghị sự bảo hộ của Trump đã miễn trừ rất ít. Các đồng minh và đối thủ đều đã trở thành mục tiêu của thuế quan sâu rộng của Mỹ. Tuy nhiên, Trung Quốc đã đóng vai trò là mục tiêu chính, thu hút những phản ứng chính trị dữ dội từ những thất vọng rộng lớn hơn về thâm hụt thương mại và dịch chuyển kinh tế ở Mỹ.
Cái giá phải trả cho kinh tế đối với Trung Quốc là không thể phủ nhận. Việc mất khả năng tiếp cận đáng tin cậy vào thị trường Mỹ, cùng với sự không chắc chắn ngày càng tăng trong hệ thống thương mại toàn cầu, đã giáng một đòn mạnh vào các lĩnh vực định hướng xuất khẩu của Trung Quốc.
Lợi thế so sánh của Trung Quốc nằm ở cơ sở sản xuất rộng lớn và chuỗi cung ứng được tích hợp chặt chẽ. Điều này đặc biệt đúng trong các ngành công nghiệp công nghệ cao và công nghệ xanh như xe điện, pin và năng lượng mặt trời. Các lĩnh vực này phụ thuộc sâu sắc vào thị trường mở và nhu cầu có thể dự đoán được.
Đặc biệt, các hạn chế thương mại mới ở châu Âu, Canada và Mỹ đối với xe điện Trung Quốc đã khiến nhu cầu giảm đáng kể.
EU và Trung Quốc có thể đặt giá tối thiểu đối với xe điện do Trung Quốc sản xuất trong một thỏa thuận
xóa bỏ thuế quan của EU. Matthias Schrader / AP
Tăng trưởng GDP của Trung Quốc cao hơn dự kiến trong quý đầu tiên của năm ở mức 5,4%, nhưng các nhà phân tích dự kiến tác động của thuế quan sẽ sớm có ảnh hưởng. Một thước đo quan trọng về hoạt động của nhà máy trong tuần này cho thấy sự thu hẹp trong sản xuất.
Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc cũng bị đè nặng bởi những cơn gió ngược về cấu trúc, bao gồm dư thừa công suất công nghiệp (khi sản xuất hàng hóa của một quốc gia vượt quá cầu), dân số già, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên gia tăng và sự chênh lệch dai dẳng giữa các khu vực . Lĩnh vực bất động sản - từng là trụ cột của sự phát triển kinh tế của đất nước này - đã trở thành nguồn gây căng thẳng tài chính. Nợ chính quyền địa phương đang gia tăng và cuộc khủng hoảng lương hưu đang rình rập.
Các cuộc đàm phán với Mỹ có thể được mong muốn để chấm dứt cuộc chiến thuế quan. Tuy nhiên, những nhượng bộ đơn phương của Bắc Kinh là không khả thi và cũng không có thể chấp nhận được về mặt chính trị.
Điều phối khu vực.
Những gì mà cuộc chiến thuế quan của Trump đã làm được là khiến các mối quan hệ song phương căng thẳng nhiều hơn; Chúng đã làm rung chuyển nền tảng của hệ thống thương mại toàn cầu.
Bằng cách gạt Tổ chức Thương mại Thế giới sang một bên và áp dụng cách tiếp cận đổi chác đối với thương mại song phương, Mỹ đã làm suy yếu các chuẩn mực đa phương và khuyến khích xu hướng bảo hộ trên toàn thế giới.
Một hậu quả không mong muốn của sự bất ổn này là sự hồi sinh của các thỏa thuận tầm khu vực. Ở châu Á, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), được Trung Quốc hậu thuẫn và tập trung vào khối ASEAN ở Đông Nam Á, đã nổi lên như một giải pháp thay thế đáng tin cậy cho hợp tác kinh tế.
Trong khi đó, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) tiếp tục mở rộng, với việc Vương quốc Anh tham gia vào cuối năm ngoái.
Trên khắp châu Mỹ Latinh cũng vậy, các khối khu vực đang khám phá những con đường mới để hội nhập, hy vọng có thể chống lại những cú sốc của chủ nghĩa bảo hộ đang trỗi dậy.
Nhưng chủ nghĩa khu vực không phải là thuốc chữa bách bệnh. Nó không thể tái tạo quy mô hoặc hiệu quả của thương mại toàn cầu, cũng như không thể khôi phục khả năng dự đoán mà các nhà xuất khẩu phụ thuộc.
Những nguy hiểm rình rập.
Mối nguy hiểm lớn hơn là thế giới trôi dạt vào bẫy Kindleberger (*) - một tình huống mà không có cường quốc nào tiến lên để cung cấp sự lãnh đạo cần thiết nhằm duy trì hàng hóa công cộng toàn cầu, hoặc một hệ thống thương mại ổn định.
Lời tường thuật của nhà kinh tế học Charles Kindleberger về cuộc Đại suy thoái vẫn mang tính làm bài học: không phải sự hiện diện của xung đột mà là sự vắng mặt của sự lãnh đạo mới dẫn đến sự sụp đổ hệ thống của nền kinh tế toàn cầu.
Nếu không có sự phối hợp toàn cầu mới, sự phân mảnh kinh tế do cuộc chiến thuế quan của Trump gây ra có thể nhường chỗ cho một điều gì đó nguy hiểm hơn nhiều so với suy thoái - căng thẳng địa chính trị và quân sự gia tăng mà không khu vực nào có thể kềm chế.
Bối cảnh chính trị đã đầy rẫy. Ví dụ, Đảng Cộng sản Trung Quốc từ lâu đã gắn tính hợp pháp của họ với lời hứa cuối cùng thống nhất với Đài Loan. Tuy nhiên, cái giá phải trả cho việc xử dụng vũ lực vẫn rất cao.
Việc Tổng thống Đài Loan Lai Ching-te gần đây chỉ định Trung Quốc là "lực lượng thù địch nước ngoài" đã làm gia tăng căng thẳng. Phản ứng của Bắc Kinh đã được định liệu - các cuộc tập trận quân sự có ý định như một lời cảnh báo hơn là khúc dạo đầu của cuộc xung đột.
Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại ngày càng gay gắt với Mỹ có thể trở thành cọng rơm cuối cùng làm cạn kiệt sự kiên nhẫn của Bắc Kinh, khiến Đài Loan trở thành thiệt hại ngoài dự kiến trong cuộc đối đầu cuối cùng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Căng thẳng giữa Trung Quốc và Đài Loan đã gia tăng kể từ cuộc bầu cử
của ông Lai Ching-te vào năm ngoái. Ritchie B. Tongo / EPA
Vai trò của lãnh đạo tập thể.
Một mình Trung Quốc không có khả năng và không có khuynh hướng đảm nhận vai trò lãnh đạo toàn cầu. Trọng tâm hiện tại của nó là các ưu tiên trong nước - duy trì tăng trưởng kinh tế và quản lý ổn định xã hội - hơn là chính sách đối ngoại.
Tuy nhiên, Bắc Kinh vẫn có thể đóng một vai trò mang tính xây dựng trong việc định hình môi trường quốc tế thông qua sự hợp tác với châu Âu, ASEAN và Nam bán cầu.
Mục tiêu không phải là thay thế quyền bá chủ của Mỹ, mà là hỗ trợ một hệ thống hợp tác và đa cực hơn - một hệ thống có khả năng duy trì hàng hóa công cộng toàn cầu trong thời đại không chắc chắn.
Nghịch lý thay, một nỗ lực phối hợp hơn ở phần còn lại của thế giới cuối cùng có thể giúp đưa Mỹ trở lại cùng chung mục đích. Washington có thể tái khám phá giá trị chiến lược của sự tham gia - và trở lại không phải với tư cách là nhà lãnh đạo duy nhất, mà là một đối tác không thể thiếu.
Trong ngắn hạn, các quốc gia khác có thể tìm cách giành lợi thế từ bế tắc của siêu cường. Nhưng họ nên nhớ rằng những gì bắt đầu như một cuộc đụng độ giữa những người khổng lồ có thể nhanh chóng nhấn chìm những người ngoài cuộc.
Trong bối cảnh đầy biến động này, con đường phía trước không nằm ở việc khai thác rối loạn. Thay vào đó, các quốc gia phải thận trọng thúc đẩy lợi ích chung trong việc khôi phục một trật tự toàn cầu ổn định, dựa trên luật lệ.
------------------
_Tác giả Kai He là Giáo sư Quan hệ Quốc tế, Đại học Griffith, Australia.
_ Trần HSa lược dịch từ Conversation. ... 01/5/225.
_ Chú thích :
(*) Bẫy Kindleberger là một khái niệm địa chính trị và kinh tế bắt nguồn từ công trình của nhà sử học kinh tế Charles Kindleberger và sau đó được giáo sư Harvard Joseph Nye chính thức hóa . [ 1 ] Nó thường được thảo luận cùng với Bẫy Thucydides , một khuôn khổ khác xem xét những căng thẳng phát sinh từ sự thay đổi trong động lực quyền lực toàn cầu . Trong khi Bẫy Thucydides tập trung vào những nguy cơ của một cường quốc đang trỗi dậy đe dọa một cường quốc đã được thiết lập, thì Bẫy Kindleberger tập trung vào những rủi ro phát sinh từ việc không cung cấp đầy đủ các hàng hóa công cộng toàn cầu—như sự ổn định kinh tế, an ninh hoặc thương mại tự do—trong quá trình chuyển đổi lãnh đạo quốc tế... T HSa.
